TC
YARGITAY
1. Hukuk Dairesi
2025/2549 E. , 2025/3008 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/1341 E., 2024/2050 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Karabük 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2024/40 E., 2024/159 K.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilleri davacılar ile davalının muris …’nun çocukları olduğunu, muris …’nın 24.08.1986 tarihinde öldüğünü, Karabük ili, … Mahallesinde bulunan 121 ada 11 parsel, 105 ada 21 parsel, 103 ada 24 parsel, 108 ada 3 parsel, 135 ada 1 parsel, 103 ada 68 parsel, 107 ada 106 parsel, 103 ada 49 parsel ve 108 ada 34 parsel sayılı taşınmazların tamamının muris …’dan intikal ettiğini, dava konusu taşınmazların kadastro tespitlerinin 1992 yılında yapıldığını ve ayrıca 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 22/a maddesince yenileme tescil kayıt işlemlerinin yapıldığını, davalı …’nun 121 ada 11 parselde yaşamını sürdürdüğünü, müvekkillerinin muris … tarafından dava konusu taşınmazların kadastro tespiti sırasında ne şekilde davalı üzerine geçirilmiş olduğunu bilmediklerini, müvekkili davacıların muris baba ile davalı … arasında yapılmış işlemle veya muvazaa ile miras payından dışlanmış olduklarını ve paylarının ket edildiklerini öğrendiklerini, 3402 sayılı Kanun’un 12. maddesindeki 10 yıllık hak düşürücü sürenin bu dava için uygulama olanağının bulunmadığını ileri sürerek davalı adına kayıtlı dava konusu taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile müvekkillerinin mirasçılık belgesinde belirtilen payları oranında tapuya tesciline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP

Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; öncelikle davaya konu edilen … köyü 108 ada 3 parselin müvekkili ile bir ilgisi olmadığını, zaten bu durumun Tapu Müdürlüğü tarafından fark edilerek taşınmazın … köyü 108 ada 3 parsel olduğundan bahisle bu parsele ilişkin tapu kaydı ve diğer evrakların gönderildiğini, taşınmazın bulunduğu bölgenin hatalı belirtilmesinin maddi hata olmadığını, bu parselin dosyadan tefriki ile husumet yokluğundan davanın reddine karar verilmesini, müvekkilinin dava konusu taşınmazların mülkiyetini yıllar önce bağışlama ile kazandığını ve kazanıma uygun olarak adına tescil ettirdiğini, dava konusu yerlerin muris tarafından bağışlandığı 1975 yılı öncesinde tapusuz iken bağışlamaya konu edildiğini, tapusuz taşınmazlarda muvazaa iddiasının dinlenme olanağının bulunmadığını, müvekkilince bağışa bağlı olarak tescil davası açıldığını ve Karabük 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1975/404 Esas ve 1977/4 Karar sayılı kararı ile taşınmazların müvekkili adına tescil edildiğini, tescilden yaklaşık 14 yıl sonra 1992 yılında kadastro çalışması yapıldığını ve dava konusu taşınmazların tapu kayıtlarına istinaden müvekkili adına tespit edildiğini, dava konusu taşınmazlara ait kadastro tespit tutanağının 08.07.1992 günü kesinleştiğini, kesinleştiği tarihten itibaren 10 yıl geçtikten sonra Kadastro Kanunu’nun 12/3. maddesi gereğince dava açılamayacağını, bu kapsamda açılan davanın 10 yıllık süre geçtikten sonra açıldığını, muris muvazaası iddiasına dayalı davaların herhangi bir zamanaşımı ya da hak düşürücü süreye tabi olmaksızın her zaman açılabileceği tartışmasız olmasına rağmen bu haller kadastro tespitinden önce ise ve 10 yıllık hak düşürücü süre geçmiş ise buna ilişkin itiraz ve davaların dinlenemeyeceğini, murisin 24.08.1986 tarihinde öldüğünü, dava konusu taşınmazların kadastro tutanaklarının 1992 yılında kesinleştiğini, davanın Kadastro Kanunu’nun 12/3. maddesi uyarınca 10 yıllık hak düşürücü sürede açılmadığını ileri sürerek davanın reddine karar verilmesi talep edilmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Karabük ili, … Mahallesi 108 ada 3 parsel sayılı taşınmazın kadastro tespitinin 16.06.1998 tarihinde, davaya konu diğer taşınmazların ise kadastro tespitinin 18.11.1992 tarihinde kesinleştiği, tespitin senede dayalı olarak davalı … adına yapıldığı, muris …’nun 24.08.1986 tarihinde öldüğü ve mirasçıların mirastan kaynaklı haklarının kadastro tespitinden önce doğduğu, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı davalarda herhangi bir hak düşürücü süre yahut zaman aşımı süresi söz konusu olmasa da, kadastro tespitinden önceki nedene dayalı iddialarda muris muvazaası yönünden 3402 sayılı Kanun’un 12/3. maddesinde belirtilen 10 yıllık hak düşürücü sürenin söz konusu olacağı, her ne kadar davacı vekilince uygulama kadastrosu nedeniyle 10 yıllık hak düşürücü sürenin işbu davada söz konusu olmayacağı iddia edilmiş ise de, açılan davanın uygulama kadastrosuna itiraza ilişkin olmadığı, talebin kadastro öncesi mülkiyet iddiasına ilişkin ve kadastro öncesi nedene dayalı olduğu, bu kapsamda 3402 sayılı Kanun’un 12/3. maddesinin somut uyuşmazlıkta uygulama alanı bulacağı ve eldeki davanın 10 yıllık hak düşürücü süre geçtikten sonra açıldığı gerekçesiyle davanın hak düşürücü süre nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu Karabük ili, … Mahallesi 121 ada 11 parsel, 105 ada 21 parsel, 103 ada 24 parsel, 135 ada 1 parsel, 135 ada 1 parsel, 103 ada 49 parsel, 108 ada 34 parsel ile … köyünün 108 ada 3 parsel taşınmazların tarafların ortak murisi tarafından davalıya diğer mirasçılardan mal kaçırmak amacıyla muvazaalı olarak devredildiğini, muris muvazaası koşulları oluştuğundan davanın hak düşürücü süreye tabi olmadığını ve ayrıca 3402 sayılı Kanun’un 22/a maddesine göre uygulama görmüş olması nedeniyle de 10 yıllık hak düşürücü sürenin uygulanma olanağının bulunmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Kadastro sonucu Karabük ili, Merkez ilçesi, … Mahallesi 121 ada 11 parsel, 105 ada 21 parsel, 103 ada 24 parsel, 135 ada 1 parsel, 103 ada 68, 103 ada 49 parsel, 108 ada 43 parsel, 107 ada 106 parsel sayılı taşınmazların tapu kayıtlarına istinaden davalı … adına tespit edildiği, kadastro tutanaklarının 19.10.1992-18.11.1992 tarihleri arasında askı ilanına alınıp 19.11.1992 tarihinde kesinleştirilerek tescil edildiği, 2017 yılında 3402 sayılı Kadastro Kanunu 22/a maddesi gereğince yapılan uyulama kadastrosu sonucu aynı parseller altında tescil edildiği; yine kadastro sonucu Karabük ili, Merkez ilçesi, … köyü 108 ada 3 parsel sayılı taşınmazın davalı … adına tespit edildiği, kadastro tutanağının 14.05.1998-16.06.1998 tarihleri arasında askı ilanına alınıp 17.06.1998 tarihinde kesinleştirilerek davalı adına tapuya tescil edildiği, 2021 yılında 3402 sayılı Yasa’nın 22/a maddesi uyarınca yapılan uygulama kadastrosu sonucu aynı parsel altında tapuya tescil edildiği, muris …’nun 24.08.1996 tarihinde öldüğü, eldeki davanın ise 3402 sayılı Kanun’un 12/3. maddesinde öngörülen 10 yıllık hak düşürücü süre geçtikten sonra 10.02.2024 tarihinde açıldığı anlaşılmıştır.

Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacılar vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle;
Davacılar vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Alınması gereken harç peşin alındığından bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
2.06.2025 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.

TC
YARGITAY
1. Hukuk Dairesi
2025/2922 E. , 2025/3302 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2025/661 E., 2025/431 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Osmaniye 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2024/142 E., 2024/261 K.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I .DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; Osmaniye ili, Merkez ilçesi, … Mahallesinde yapılan kadastro çalışmalarında 91 ada 41, 42, 43, 44 parsel sayılı taşınmazların tarafların murisi …’dan gelmesine ve terekesinin taksim edilmemesine rağmen kız kardeşlerden mal kaçırmak amacıyla satım yapılmış gibi gösterilerek davalılar adına tespit ve tescil edildiğini ileri sürerek yolsuz tescil ve muvazaa nedeniyle taşınmazların tapu kaydının davacıların miras payı oranında iptali ile davacılar adına tapuya tescilini, bu mümkün olmaz ise fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik her bir taşınmaz için 1.000,00 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte taşınmazın rayiç değerinin tespiti ile davacıların miras payı oranında davalılardan tahsilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde; hak düşürücü sürenin geçtiğini, davacıların davayı açma sebeplerinin dava konusu taşınmazlarda yapılmakta olan …kamulaştırmaları sebebiyle bedelin davalılara ödenmesini engellemek amaçlı açıldığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu taşınmazların kadastro tespitinin kesinleştiği 28.06.2001 tarihi ile davanın açıldığı 28.08.2024 tarihi arasında 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 12/3. maddesinde yazılı 10 yıllık hak düşürücü sürenin geçirilmiş olması nedeni ile davanın reddine karar verilmiş olmasında sonuç olarak bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacılar vekilinin istinaf başvurusunun HMK’nın 353/1-b.(1) maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde; İlk Derece Mahkemesi kararının yerinde olmadığını, yolsuz tescil nedeniyle tapu kaydının düzeltilmesi istemi ile açılan tapu iptali ve tescil davaları ile miras hukukuna dayalı davalarda zamanaşımı veya hak düşürücü sürenin söz konusu olmadığını, Mahkemece davanın esasına girilmediğini ve bildirilen tanıklarının dinlenmediğini belirterek ve re’sen tespit edilecek nedenlerle ret kararının bozulmasını talep etmiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu kaydının iptali ve tescil, mümkün olmaz ise taşınmazların rayiç değerinin belirlenerek davacılara ödenmesi istemine ilişkindir.
Davacılar ve davalıların ortak murisi … kadastro çalışmalarından önce 05.02.1995 tarihinde vefat etmiştir.
Osmaniye ili, Merkez ilçesi, … Mahallesinde yapılan kadastro çalışmalarında çekişmeli taşınmazlar tapu kaydı harici ifraz ve satın alma nedeniyle; 91 ada 41 parsel sayılı 479,19 m2 yüz ölçümlü taşınmaz …, 91 ada 42 parsel sayılı 147,07 m2 yüz ölçümündeki taşınmaz …, 91 ada 43 parsel sayılı 428.10 m2 yüz ölçümündeki taşınmaz …, 91 ada 44 parsel sayılı 485,91 m2 yüz ölçümündeki taşınmaz … adına tespit edilmiş ve tespit 28.06.2001 tarihinde kesinleşmiştir. Daha sonra yörede 2022 yılında yapılan 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 22-a uygulama kadastro çalışmaları sonucu çekişmeli taşınmazlar sırasıyla 2622 ada 38, 39, 40, 41 parsel numaralarını almış; dava 28.08.2024 tarihinde açılmıştır.
Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacılar vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacılar vekilinin yerinde görülmeyen temyiz itirazlarının reddiyle usul ve yasaya uygun olan Bölge Adliye Mahkemesi kararının HMK’nın 370. maddesi uyarınca ONANMASINA,

Alınması gereken harç peşin alındığından yeniden harç alınmasına yer olmadığına,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

25.06.2025 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.

İ NEDENE DAYALI TAPU KAYDININ İPTALİ VE TESCİL

TC
YARGITAY
Hukuk Genel Kurulu
2023/368 E., 2025/87 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/204 E., 2021/172 K.
ÖZEL DAİRE KARARI : Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 28.04.2021 tarihli ve
2020/1100 Esas, 2021/2653 Karar sayılı BOZMA kararı

Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 1. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, İlk Derece Mahkemesi tarafından Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
Direnme kararı davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan gündem ve dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; tarafların babaları olan miras bırakanın tamamı adına kayıtlı dava konusu 168 ada 1 (eski 157) parsel sayılı taşınmazının 20/23 payını kız çocuklarından mal kaçırmak amacıyla oğulları olan davalılara 1979 yılında satış suretiyle temlik ettiğini, temlik tarihinde davalılardan …’nin on dört, …’in sekiz, …’in altı yaşında olduğunu, miras bırakanın 19.02.1979 tarihinde yaşı küçük erkek çocukları adına hem veli hem de satıcı sıfatıyla işlem yapamayacağından devrin önce davalı …’e yapıldığını, davalı …’nin de 06.03.1979 tarihinde bu payları davalılara satış suretiyle temlik ettiğini, söz konusu işlemlerinin mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğunu ileri sürerek tapu kaydının iptali ile miras payı oranında müvekkili adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı süresinin geçtiğini, muvazaa iddiasının gerçeği yansıtmadığını, müvekkillerinin çoğunun ellerindeki altınları miras bırakana verdiğini, miras bırakana ait başkaca pek çok taşınmazın bulunduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 11.04.2019 tarihli ve 2018/127 Esas, 2019/112 Karar sayılı kararıyla; somut olayın özelliği ve hayatın olağan akışı içerisinde temlik bedelleri, temlik alanların yaşları ve murisin aynı temlik senedindeki bölünmeyen iradesi nazara alındığında temlik tarihi itibariyle bakıma ve paraya muhtaç olmayan murisin taşınmazını satın alma gücü olmayan çocuklarına devretmesinin bağışlama iradesini ortaya koyduğu, muvazaa iddiasının sabit olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 22.01.2020 tarihli ve 2019/1402 Esas, 2020/81 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesine ait kararda usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“…Dosya içeriği ve toplanan delillerden, mirasbırakan …’in 157 (yeni 168 ada 1) parsel sayılı taşınmazın tamamı adına kayıtlı iken 3/23 payını kendi üzerinde bırakıp geriye kalan 3/23 payını davalı …’ye, 3/23 payını diğer davalı …’a, 14/23 payını da öteki davalı …’e 19.02.1979 tarihinde satış suretiyle temlik ettiği, davalı …’in mirasbırakandan gelen paydan 5/23’ünü kendi üzerinde bırakıp geriye kalan 9/23 payı herbirine 3/23’er pay olacak şekilde davalılar …, … ve …’e devrettiği, 1936 doğumlu mirasbırakanın 31.08.2017 tarihinde öldüğü, geriye mirasçıları olarak çocukları olan eldeki davanın tarafları, dava dışı … ve … ile dava dışı eşi …’nin kaldığı anlaşılmaktadır.
Bilindiği üzere, 6100 sayılı HMK’nin 190. ve 4721 sayılı TMK’nin 6. maddeleri uyarınca herkes iddiasını ispatla mükelleftir. Davacı taraf, temlikin muvazaa ile illetli olduğunu kanıtlamalıdır.
Somut olayda, dinlenen davacı tanıklarının temlikin mal kaçırma kastıyla yapıldığına dair somut olgular ortaya koymadıkları, davanın kabulü halinde hak sahibi olacak olan davalı tanığı …’nın, satışın muvazaalı olmadığı yönünde beyanda bulunduğu, diğer yandan, mirasbırakanın ölümünden sonra geride 14 parça taşınmazının daha kaldığı anlaşılmakla, davacı tarafça muvazaa iddiasının usulüne uygun şekilde ispatlandığını söyleyebilme olanağı yoktur.
Hal böyle olunca; davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi isabetli değildir…” gerekçesiyle karar oy çokluğuyla bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Verilen Direnme Kararı
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile önceki gerekçe genişletilmek suretiyle direnme kararı verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekili; temlikin mal kaçırma kastıyla yapıldığına dair somut delil sunulamadığını, davacının iddiasını kanıtlayamadığını, mahkemece eksik inceleme ve hatalı değerlendirme ile sonuca varıldığını ileri sürülerek hükmün bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Uyuşmazlık
Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olayda miras bırakanın 168 ada 1 (eski 157) parsel sayılı taşınmazının 20/23 payını satış suretiyle yaptığı temlikin mirasçılardan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğu iddiasının davacı tarafça ispat edilip edilemediği noktasında toplanmaktadır.
D. Gerekçe
1. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (6098 sayılı Kanun) 19. [mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun (BK) 18.] maddesinin 1. fıkrası
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Hukuk Genel Kurulunun 01.04.1974 tarihli ve 1974/1 Esas, 1974/2 Karar sayılı kararı
2. Değerlendirme
1. Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı tapu iptali ve tescil, olmadığı takdirde tenkis istemine ilişkindir.
2. Muvazaa kavramı, Türk Hukuk Lûgatında; ‘‘Anlaşmalı saptırma gerçek dışı durumlara gerçekmiş niteliğini kazandırma işlemi. Hukuksal bir işlem konusunda gerçek duruma aykırılıkta birleşilerek yapılan ortak açıklama (beyan) ya da ortaya konulan belgedir. Danışıklı işlem’’ şeklinde ifade edilmiştir (Türk Hukuk Kurumu, Türk Hukuk Lûgatı, Cilt I, Ankara, 2021, s. 819).
3. Muvazaa, pozitif hukukumuzda 6098 sayılı Kanunu’nun 19. [BK’nın 18.] maddesinde düzenlenmiş ve anılan maddenin 1. fıkrasında;
“Bir sözleşmenin türünün ve içeriğinin belirlenmesinde ve yorumlanmasında, tarafların yanlışlıkla veya gerçek amaçlarını gizlemek için kullandıkları sözcüklere bakılmaksızın, gerçek ve ortak iradeleri esas alınır” hükmüne yer verilmiştir.
4. Muvazaa; tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacı ile ve fakat kendi gerçek iradelerine uymayan ve aralarında hüküm ve sonuç doğurmayan bir görünüş yaratmak hususunda anlaşmaları, şeklinde tanımlanabilir.
5. Muvazaa daha çok sözleşmenin yorumuyla ilgili olduğundan, öğreti ve uygulamada kapsamlı olarak incelenmiş ve belirli kurallara bağlanmıştır. Gerek öğretide ve gerekse uygulamada muvazaa, mutlak ve nispi muvazaa olarak iki gruba ayrılmaktadır; mutlak muvazaada taraflar herhangi bir hukuki işlem yapmayı (oluşturmayı) istemezler, yalnız görünüşte bir hukuki işlem için gerekli irade açıklamasında bulunurlar; nispi muvazaada ise taraflar gerçekten belli bir hukuki işlem yapmak isterler, ancak onu saklamak amacıyla, bir başka hukuki işlemin kurulduğu görüşünü yaratmak üzere irade açıklamasında bulunurlar.
6. Taraflar ister yalnız bir görünüş yaratmayı, ister ikinci bir gizli işlem yapmayı arzu etmiş olsunlar, görünüşteki (zahiri) işlem tarafların gerçek iradelerine uymadığından, ilke olarak herhangi bir sonuç doğurmaz. Muvazaada görünüşteki işlemin her türlü hukuki sonuçtan yoksun olması, tarafların ortak iradelerinin bu yolda olmasından kaynaklanmaktadır.
7. Eldeki davanın konusunu oluşturan ve “muris muvazaası” olarak isimlendirilen muvazaa türünün ise Türk Hukukunda büyük bir yeri ve önemi vardır.
8. Türk Borçlar Kanunu’nun yukarıda yer verilen genel hükmü dışında muris muvazaasına ilişkin bir düzenleme kanunlarımızda yer almamaktadır. Muris muvazaası kaynağını daha çok Yargıtay içtihatlarından ve bilimsel görüşlerden almakta ise de esas kaynağını Yargıtay İçtihadı Birleştirme Hukuk Genel Kurulunun 01.04.1974 tarihli ve 1974/1 Esas, 1974/2 Karar sayılı kararı oluşturmaktadır.
9. Anılan İçtihadı Birleştirme Kararında sonuç olarak; “Bir kimsenin; mirasçısını miras hakkından yoksun etmek amacıyla, gerçekte bağışlamak istediği tapu sicilinde kayıtlı taşınmaz malı hakkında tapu sicil memuru önünde iradesini satış doğrultusunda açıklamış olduğunun gerçekleşmiş bulunması hâlinde, saklı pay sahibi olsun ya da olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçıların, görünürdeki satış sözleşmesinin Borçlar Kanunu’nun 18. maddesine dayanarak muvazaalı olduğunu ve gizli bağış sözleşmesinin de şekil koşulundan yoksun bulunduğunu ileri sürerek dava açabileceklerine ve bu dava hakkının geçerli sözleşmeler için söz konusu olan Medeni Kanunun 507 ve 603. maddelerinin sağladığı haklara etkili olmayacağına” hükmedilmiştir.
10. 01.04.1974 tarihli ve 1974/1 Esas, 1974/2 Karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı, miras bırakanın tapulu taşınmazlarının temliklerinde yaptığı muvazaalı işlemlere ilişkindir.
11. Muris muvazaasında, miras bırakan ile sözleşmenin karşı tarafı, aralarında yaptıkları bağış sözleşmesini genellikle satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile gizlemektedirler. Başka bir anlatımla, miras bırakan ile karşı taraf malın gerçekten temliki hususunda anlaşmışlardır. Görünüşteki ve gizlenen sözleşmelerin her ikisinde de samimi olarak temlik istenmektedir. Ne var ki, görünüşteki satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesinin vasfı (niteliği) muvazaalı sözleşme ile değiştirilmekte, ayrıca gizli bir bağış sözleşmesi düzenlenmektedir. Görünüşteki sözleşmenin vasfı (niteliği) tamamen değiştirildiğinden, muris muvazaası aynı zamanda “tam muvazaa” özelliği de taşınmaktadır.
12. Muris muvazaasını diğer nispi muvazaalardan ayıran unsur ise mirasçılarından mal kaçırmak amacıyla yapılmasıdır. Daha açık bir anlatımla, 01.04.1974 tarihli ve 1974/1 Esas, 1974/2 Karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında belirtildiği üzere bu muvazaa türünde miras bırakan, mirasçısını miras hakkından yoksun etmek amacıyla, gerçekte bağışlamak istediği tapuda kayıtlı taşınmaz malı hakkında tapu memuru önünde iradesini satış veya ölünceye kadar bakma akdi şeklinde açıklamaktadır.
13. Bu nedenle, miras bırakanın muvazaalı işlemi yaparken gerçek irade ve amacı mirasçılarından mal kaçırmak olmalıdır. Murisin mirasçılarından mal kaçırma amacının bulunmaması hâlinde 01.04.1974 tarihli ve 1974/1 Esas, 1974/2 Karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kararını uygulama olanağı bulunmamaktadır.
14. Muris muvazaasına dayalı olarak açılan davalarda ispat yükü ise muvazaanın varlığını iddia eden tarafa aittir. Gerek 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 6. maddesindeki “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür” hükmü ve gerekse 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 190/1. maddesindeki “İspat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir” hükmü uyarınca, miras bırakanın yaptığı temlikteki gerçek irade ve amacının mirasçıdan mal kaçırmak olduğunu, bu hususu ileri süren davacı taraf kanıtlamalıdır.
15. Diğer bir anlatımla, muris muvazaası davalarında, miras bırakan tarafından yapılan temlikin muvazaalı ve terekeden mal kaçırma amacıyla yapıldığını ispat yükü davacı tarafa aittir.
16. Dava açan mirasçılar, miras bırakan ile davalı arasındaki sözleşmenin dışında olduklarından üçüncü kişi konumundadırlar. Bu nedenle iddialarını tanık dâhil olmak üzere her türlü delille kanıtlamaları mümkündür. Kanunen kendilerine intikal etmesi gereken miras haklarına, miras bırakan tarafından muvazaalı olarak yapılan sözleşme ile engel olunduğundan bu sözleşmenin muvazaalı olduğunu ileri sürerek iptalini istemekte hukuki yararlarının bulunduğu açıktır.
17. Ancak bu tür uyuşmazlıkların sağlıklı, adil ve doğru bir çözüme ulaştırılabilmesi davalıya yapılan temlikin gerçek yönünün, diğer bir söyleyişle miras bırakanın asıl irade ve amacının duraksamaya yer bırakmayacak biçimde ortaya çıkarılmasına bağlıdır.
18. Bir iç sorun olan ve gizlenen gerçek irade ve amacın tespiti ve aydınlığa kavuşturulması ise genellikle zor olduğundan bu yöndeki delillerin eksiksiz toplanması yanında, birlikte ve doğru şekilde değerlendirilmesi de büyük önem taşınmaktadır. Bunun için de ülke ve yörenin gelenek ve görenekleri, toplumsal eğilimleri, olayların olağan akışı, miras bırakanın sözleşmeyi yapmakta haklı ve makul bir nedeninin bulunup bulunmadığı, davalı yanın alış gücünün olup olmadığı, satış bedeli ile sözleşme tarihindeki gerçek değer arasındaki fark, taraflar ile miras bırakan arasındaki beşeri ilişki gibi olgulardan yararlanılmasında zorunluluk vardır.
19. Tüm bu açıklamalardan anlaşılacağı üzere, muris muvazaasına ilişkin davaların niteliği gereğince taraflarca sunulan delillerin, her somut olayın özelliğine göre az yukarıda açıklanan objektif olgulardan da yararlanılarak bir bütün olarak değerlendirilmesi ve sonuca ulaşılması gerekmektedir. Burada hemen belirtmek gerekir ki muris muvazaasına ilişkin davalarda miras bırakanın asıl irade ve amacı belirlenirken, tarafların dayandıkları delillerin her olayın kendi özelliklerine göre objektif olgulardan da yararlanılarak birlikte değerlendirilmesi ve sonuca ulaşılması gerektiği açıktır. Fiili karineler de denilen bu objektif olgular, tarafların iddialarının doğruluğu veya bir delilin güvenilebilirlik derecesi hakkında hâkimin kanaat edinmesine yarayan, yaşam tecrübelerinin ortaya koyduğu, hukukla ilgili bulunmayan değer hükümleri olarak kabul edilmektedir. Bu fiili karinelerin varlığı tarafın ispat yükünü ortadan kaldırmaz ise de somut olayda olduğu gibi tanık delili dışında dayanılan başka delillerin bulunması durumunda dayanılan bu delillerin değerlendirilmesi sırasında da gözetileceği kuşkusuzdur.
20. Yapılan açıklamalar ışığında somut olaya bakıldığında; miras bırakan … 31.08.2017 tarihinde ölmüş, mirasçı olarak geriye dava dışı eşi …, davalı oğulları…, …, …, …, …, … ile dava dışı kızları …, … ve davacı … kalmıştır.
21. Celbedilen kayıtlardan Muris …’in 19.02.1979 tarihinde dava konusu taşınmazın 3/23 hissesini üzerinde bırakarak, 3/23 hissesini davalı oğlu …’e, 3/23 hissesini davalı oğlu …’e, 14/23 hissesini ise davalı oğlu …’e satış suretiyle devrettiği, davalılardan …’in 06.03.1979 tarihinde 3/23 hisse ile …’e, 3/23 hissesini …’e, 3/23 hissesini ise …’e satış yoluyla devrettiği sabittir. Dosya kapsamından davacının geriye on dört parça taşınmazının kaldığı görülmektedir.
22. Davacı taraf, temlikin muvazaa ile illetli olduğunu kanıtlamalıdır. Somut olayda miras bırakanın davaya konu temliki mirasçılarından mal kaçırma amacıyla yaptığı dinlenen tanıklar tarafından somut olgularla ifade edilmediği gibi çocuklarından birini diğerine göre üstün tutarak mal bırakmamasını gerektirecek herhangi bir olumsuz ilişkisi ya da miras bırakan ile davacı arasında temlik tarihinde mal kaçırmayı gerektirecek bir husumeti ortaya konulmadığı gibi davanın kabulü halinde hak sahibi olacak olan davalı tanığı …’nın, satışın muvazaalı olmadığı, murisin kendisine ve diğer çocuklarına da yardım yaptığı ve mal verdiği, kardeşlerinin babalarıyla birlikte çiftçilik yaptığı ve geçimlerini bu şekilde sağladıkları, murisin erkek çocuklarını kız çocuklarından ayırt etmediği yönünde beyanda bulunduğu anlaşılmaktadır. Her ne kadar miras bırakanın geriye mal varlığı bırakması tek başına mal kaçırma iradesi olmadığını göstermese de, davacı kızından isteyen bir kişinin hiç mal bırakmama ya da mal varlığına oranla daha az miktarda bir mal bırakma eğilimi ile hareket edeceği hayatın olağan akışının gereğidir. Dosya kapsamından davacının geriye on dört parça taşınmazının kaldığı görülmektedir.

Yukarıda yer verilen olgular, toplanan deliller, tüm dosya kapsamıyla bir arada değerlendirildiğinde; davacı tarafın miras bırakanın mal kaçırma kastı ile hareket ettiğini kanıtladığını söyleyebilme olanağı bulunmamaktadır.
23. Bu durumda tüm dosya kapsamına göre ispat yükü üzerinde olan davacı tarafın temlikin mirastan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı yapıldığı iddiasını ispatlayamadığından davanın reddine karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde sonuca varılması doğru olmamıştır.
24. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında; davalıların temlik tarihlerindeki yaşları ve ekonomik durumlarının dava konusu taşınmazı edinmeye elverişli olmaması, her iki temlikin murisin altı erkek çocuğuna yapıldığı, davalı tanığı …’nın mirastan pay aldığı için satışa karşı çıkmadığını belirttiğinden beyanına itibar edilemeyeceği, murisin en kıymetli taşınmazını kız çocuklarından mal kaçırmak için altı erkek çocuğuna paylaştırdığı, yapılan devrin bedelsiz, mal kaçırmak amaçlı ve muvazaalı olduğu kanıtlandığından davanın kabulüne karar verilmesi gerektiği görüşü ileri sürülmüş ise de bu görüş yukarıda açıklanan nedenlerle Kurul çoğunluğunca kabul edilmemiştir.
25. Hâl böyle olunca Mahkemece önceki kararda direnilmesi doğru olmadığından, hükmün Özel Daire bozma kararında belirtilen nedenlerle bozulması gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 6100 sayılı Kanun’un 371. maddesi gereğince BOZULMASINA,
İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatıranlara geri verilmesine,
Dosyanın 6100 sayılı Kanun’un 373. maddesinin 2. fıkrası uyarınca kararı veren İlk derece Mahkemesine gönderilmesine,
26.02.2025 tarihinde oy çokluğuyla kesin olarak karar verildi.

TC
YARGITAY
1. Hukuk Dairesi
2022/4932 E., 2022/5312 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ : İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 2. HUKUK DAİRESİ
İLK DERECE MAHKEMESİ: BAKIRKÖY 4. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL

Taraflar arasındaki tapu iptali-tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince verilen davanın reddi kararına karşı davacılar tarafından yapılan istinaf başvurusu üzerine Bölge Adliye Mahkemesince verilen başvurunun esastan reddine ilişkin karar süresi içinde davacılar tarafından temyiz edilmekle; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacılar, mirasbırakan … in davaya konu kooperatif payını kooperatif payı devir senedi ile davalılara devrettiğini, anılan payın ferdileşme suretiyle 247 no.lu bağımsız bölüm olarak davalılar adına tescil edildiğini, devir işleminin mirastan mal kaçırmak amacıyla muvazaalı biçimde yapıldığını ileri sürerek miras payları oranında tapu iptali-tescile karar verilmesini istemişledir.

II. CEVAP
Davalılar, kooperatif payının kendi katkılarıyla alındığını, muvazaa bulunmadığını belirtip davanın reddini savunmuşlardır.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 13/07/2021 tarihli ve 2019/134 Esas, 2021/216 Karar sayılı kararında; tapuda muris tarafından yapılmış bir temlik bulunmadığı, muvazaa nedeniyle tapu iptali ve tescil isteğinin dinlenemeyeceği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
1. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
2. İstinaf Nedenleri
Davacılar, dava dilekçesindeki iddialarını tekrarlayarak İlk Derece Mahkemesi kararının hatalı olduğunu bildirip kaldırılmasını talep etmişlerdir.
3. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 24/05/2022 tarihli ve 2021/1764 Esas, 2022/904 Karar sayılı kararında; mirasbırakanın kooperatifteki payını devir senedi ile davalılara devrettiği, taşınmazın hiçbir zaman mirasbırakan adına tapuda kayıtlı bulunmadığı, kooperatif payının devrinin gizli bağış niteliğinde olup muris muvazaası hükümlerinin uygulanmayacağı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
1. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
2. Temyiz Nedenleri
Davacılar, dava süresince ileri sürdükleri iddialarını tekrarlayarak kararın bozulmasını istemişlerdir.
3. Gerekçe
3.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı tapu iptali-tescil isteğine ilişkindir.
3.2. İlgili Hukuk
Bilindiği üzere, uygulamada ve öğretide “muris muvazaası” olarak tanımlanan muvazaa, niteliği itibariyle nisbi (mevsuf-vasıflı) muvazaa türüdür. Söz konusu muvazaada mirasbırakan gerçekten sözleşme yapmak ve tapulu taşınmazını devretmek istemektedir. Ancak mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak için esas amacını gizleyerek, gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazını, tapuda yaptığı resmi sözleşmede iradesini satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi doğrultusunda açıklamak suretiyle devretmektedir.
Bu durumda, yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında ve 1.4.1974 tarih 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 706., Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 237. (Borçlar Kanunu’nun 213.) ve Tapu Kanunu’nun (TK) 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.
Ne var ki, 1.4.1974 tarihli İçtihadı Birleştirme Kararı, konusu ve sonuç bölümü itibariyle murisin kendi üzerindeki tapulu taşınmazlar yönünden yaptığı temlîki işlemler için bağlayıcıdır.
3.3. Değerlendirme
Somut olayda, mirasbırakanın kooperatif payını davalılara devri işlemi bağışlama niteliğindedir. Bir başka ifadeyle, kişisel hakkın temliki niteliği taşıyan kooperatif payının devri işleminde 01.04.1974 tarih 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararının uygulanması olanaklı değildir.
Diğer taraftan, anılan İçtihadı Birleştirme Kararına yorum yoluyla gizli bağış iddialarına yönelik olarak uygulama olanağı sağlanamayacağı Hukuk Genel Kurulunun 30.12.1992 tarihli ve 586/782 sayılı, 21.09.1994 tarihli ve 248/538 sayılı, 21.12.1994 tarihli ve 667/856 sayılı, 11.10.1995 tarihli ve 1995/1-608 sayılı kararlarında da belirtilmiş; Dairenin yargısal uygulaması da bu doğrultuda kararlılık kazanmıştır.
Hal böyle olunca, davanın reddine ilişkin İlk Derece Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır.

VI. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle, davacıların yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve yasaya uygun olan Bölge Adliye Mahkemesi kararının ONANMASINA, davacılardan harç peşin alındığından başkaca harç alınmasına yer olmadığına, 30/06/2022 tarihinde kesin olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.

TC.
YARGITAY
1. Hukuk Dairesi
2021/1713 E. , 2021/4815 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL – TAZMİNAT

Taraflar arasında birleştirilerek görülen davada;
Asıl ve birleştirilen dava, vekalet görevinin kötüye kullanılması ve muris muvazaası hukuki nedenlerine dayalı pay oranında tapu iptali ve tescil, olmadığı takdirde tazminat isteğine ilişkindir.

Asıl ve birleştirilen davada davacılar, mirasbırakan …’nin maliki olduğu 543 ada 5 parsel sayılı taşınmazdaki 1/2 payını aslında dava dışı kızı …ye hibe etiğini ancak bunu gizlemek amacıyla davalı damadı …’ya verdiği vekaletname ile taşınmazın diğer davalı …’e satış suretiyle temlik edildiğini, işlemin muvazaalı olduğunu, vekalet görevinin kötüye kullanıldığını ileri sürerek, tapu kaydının iptali ile miras payları oranında adlarına tesciline, ıslahla olmadığı takdirde tazminata karar verilmesini istemişlerdir.

Mahkemece, davalıların el ve iş birliği içerisinde hareket ettiklerinin kanıtlanamadığı gerekçesi ile Ahalet bakımından davanın reddine, davalı … yönünden ise satış bedelinin mirasbırakana ödendiği ispat edilemediğinden tazminat isteğinin kısmen kabulüne dair verilen kararın her iki tarafça temyizi üzerine Dairece, “…vekalet görevinin kötüye kullanılması iddiası bakımından davacılar tarafından miras payı oranında açılan davanın dinlenemeyeceğinin gözetilmesi, muris muvazaası hukuksal nedeniyle miras payı oranında istekte bulunulabileceğinden bu iddia bakımından belirtilen ilkeler uyarınca inceleme yapılması, toplanan ve toplanacak deliller doğrultusunda bir karar verilmesi gerektiği…” gerekçesiyle bozulmuş, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama neticesinde asıl ve birleştirilen davalarda vekalet görevinin kötüye kullanılması hukuki nedenine dayanılarak pay oranında dava açılamayacağı, muris muvazaası hukuki nedeninin ise ispatlanamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Karar, davacılar tarafından süresinde temyiz edilmiş olmakla; Tetkik Hâkimi …in raporu okundu, açıklamaları dinlendi. Dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü.

-KARAR-

Dosya içeriğine, toplanan delillere, hükmün dayandığı yasal ve hukuksal gerekçeye ve özellikle davanın vekalet görevinin kötüye kullanılması ile muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı olması, vekalet görevinin kötüye kullanılması yönünden talebin usulden reddedilip muris muvazaası şartlarının bulunmaması sebebi gözetilerek davanın reddinin doğru olmasına göre; davacıların yerinde bulunmayan temyiz itirazının reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, harç peşin alındığından başkaca harç alınmasına yer olmadığına, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 28/09/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

T.C
YARGITAY
1. HUKUK DAİRESİ
ESAS: 2016/11021
KARAR:2019/4027

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ:ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ: TAPU İPTALİ VE TESCİL

Taraflar arasında görülen davada;Davacı, mirasbırakan babasının 107 ada 8 nolu parseldeki 25/150 payını gelini olan davalı Sebahat’e vergi borcu nedeniyle muvazaalı olarak temlik ettiğini, Maliye tarafından açılan 1992/120 esas sayılı davada anılan devrin alacağı karşılıksız bırakma amacıyla yapıldığı gerekçesiyle tasarrufun iptaline karar verildiğini, temlikin mirasçılardan mal kaçırma amacıyla yapıldığını ileri sürerek tapu kaydının iptalini istemiş, yargılama devam ederken ıslah dilekçesi ile tapu iptali ve payı oranında adına tescil talebinde bulunmuş, daha sonra birleştirilen dava ile ayni hukuki nedene dayalı olarak aynı taşınmazın aynı payı için aynı davalıya karşı tapu kaydının iptali ile payı oranında adına tesciline karar verilmesini istemiştir.

Davalı, 1992/120 esas sayılı davada işlemin taraf muvazaası olarak belirlendiğini, mirasbırakanın taraf muvazaası hukuksal nedenine dayalı olarak bir dava açmadığını, davacının da durumdan haberdar olduğunu, davacının mirasbırakanın ölümünden sonra ona teban dava açmasının hakkın kötüye kullanılması olduğunu, iyi niyet kuralları ile bağdaşmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, esas dava yönünden temlikin mal kaçırma amacıyla yapılmadığı gerekçesiyle davanın reddine, birleştirilen dava yönünden derdestlik nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir. Karar, asıl ve birleştirilen davada davacı vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla; Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor okundu, düşüncesi alındı. Dosya incelenerek gereği görüşülüp düşünüldü:

-KARAR-

Dosya içeriğine, toplanan delillere, hükmün dayandığı yasal ve hukuksal gerekçeye ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre; asıl ve birleştirilen davada davacının yerinde bulunmayan temyiz itirazının reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı 15.20.-TL. bakiye onama harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, 20.06.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

44.40. -O.H.
29.20. -P.H.
15.20.TL

TC
YARGITAY
1. Hukuk Dairesi

2021/5324 E. , 2021/6955 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ : ANKARA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 13. HUKUK DAİRESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL

Taraflar arasında görülen dava, tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.

Kadastro sonucu Çankaya İlçesi Balgat Mahallesi çalışma alanında bulunan 59,60 ve 64 parsel sayılı muhtelif yüzölçümlü taşınmazlar tapu kaydına dayalı olarak … ve diğerleri adına paylı olarak tespit ve tescil edilmiştir.

Davacılar … … ve arkadaşları, çekişmeli taşınmazların evvelinde kösoğlu … isimli kök murise ait iken ölümü ile mirasçılarına kaldığını, kızı …’nin önceki eşi olan …’ten oğlu …’nın bulunduğunu, …’nin ikinci evliliği olan …’ten de … isimli oğlu olduğunu, …’nin ölümü neticesinde oğlu …’ya ve onun ölümü ile babası …’e intikal edecek olan miras payının verilmediğini, kendilerinin … mirasçısı olduklarını belirterek 59, 60 ve 64 parsel sayılı taşınmazların imar sonucu gitti parselleri olan 27485 ada 1, 2 ve 3 parsel sayılı taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile payları oranında adlarına tescil istemiyle dava açmış, birleşen dosya ile 27466 ada 1, 26246 ada 1, 27484 ada 1, 27485 ada 6, 27486 ada 3, 27487 ada 3 ve 27540 ada 3 parsel sayılı taşınmazlar için aynı talepler ile dava açmıştır.
Davalı vekili, açılan davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddini savunmuştur.

İlk Derece Mahkemesince

, 3402 sayılı yasanın 12/3 maddesi gereğince hak düşürücü süre nedeniyle davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesince, istinaf başvurusunun HMK’nın 353/1-b/1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiş,

Karar, davacılar vekili tarafından süresinde duruşma istekli temyiz edilmiş olmakla, duruşma günü olarak saptanan 18.11.2021 Perşembe günü için yapılan tebligat üzerine temyiz eden davacılar vekilleri Avukat … ve Avukat … ile temyiz edilen davalılar vekili Avukat … geldiler, duruşmaya başlandı, süresinde verildiği ve kayıt olunduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra gelen vekillerin sözlü açıklamaları dinlendi, duruşmanın bittiği bildirildi, iş karara bırakıldı. Dosya incelenerek gereği görüşülüp düşünüldü:

Dosya içeriğine, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, yerinde olmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, 24.11.2020 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince gelen temyiz edilen vekili için 3.050.00.-TL. duruşma vekâlet ücretinin ve aşağıda yazılı 4,90 TL bakiye onama harcının temyiz edenden alınmasına, 18/11/2021 gününde kesin olmak üzere oyçokluğuyla ile karar verildi.

(Muhalif)

-KARŞI OY-

Dava, kadastro tespiti ile oluşan tapu kaydının, ketmi verese hukuki sebebine dayalı olarak iptal tescil isteğine ilişkindir.
İlk derece mahkemesince dava, 3402 sayılı yasanın 12/3.maddesinde belirtilen hak düşürücü sürede açılmadığı gerekçesiyle reddedilmiş, Bölge Adliye Mahkemesince de davacıların başvurusu esastan reddedilmiştir.

Sayın çoğunluk ile aramızda çıkan uyuşmazlık, somut olayda 3402 sayılı yasanın 12/3.maddesinde belirtilen hak düşürücü sürenin uygulanıp uygulanmayacağına ilişkindir.

Bilindiği üzere, 3402 sayılı yasa bir tasfiye yasasıdır. Bu nedenle davaların hak düşürücü sürede açılıp açılmadığı önemsenmiş, mahkemelerce resen gözetilme ilkesi benimsenmiştir.

Söz konusu maddenin uygulanması mutlak mıdır? Bir başka ifadeyle istisnası var mıdır? Çözümlenmesi gereken husus budur. Yasa koyucu, maddenin ilk halinde kamu malı- özel mülk ayrımı yapmamışken uygulama ile devletin hüküm ve tasarrufunda olan taşınmazlar bakımından hak düşürücü süre uygulanmamış, bunun üzerine yine Yasa Koyucu 5841 sayılı yasanın 2.maddesi ile ilgili maddede değişikliğe giderek “ bu hüküm iddia ve taşınmazın niteliğine yahut Devlet veya diğer kamu tüzel kişileri dahil, tarafların sıfatına bakılmaksızın uygulanır.” Şeklinde düzenleme yaparak istisnaya yer vermemiş, ne var ki bu düzenleme Anayasa Mahkemesinin 2009/31 E, 2011/77K sayılı 12,05.2011 tarihli kararıyla iptal edilmiştir. Bu bakımdan bir istisna getirildiği açıktır.

Diğer yandan Dairemiz muris muvazaasına ilişkin bir çok kararında, murisin kadastro tespitinden önce taşınmazını muvazaalı olarak temlik etmesi üzerine, kadastro tespiti sonucu tescillerde murisin ölümünün tespitin kesinleşmesinden sonra olması halinde, hak düşürücü sürenin işlemeyeceğini kabul etmiş ve uygulama da bu şekilde yerleşmiştir. ( 1.H.D. 2017/1863 E, 2020/ 811K- 1.H.D. 2016/1993E, 2018/15445K – 2014/17670E, 2016/ 5739K)

Daire ayrıca 2016/18038E, 2018/ 413 K sayılı ilamı ile “ …taşınmazlar yönünden ise 3402 sayılı Kadastro Kanununun 12. Maddesinde düzenlenen 10 yıllık hak düşürücü sürenin geçtiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Hemen belirtilmelidir ki; ketmi verese (mirasçılığın gizlenmesi ) davalarında uyuşmazlığın çözümü, hasımlı veraset ilamı alınmak üzere açılacak bir dava sonucu, mirasbırakanın tüm mirasçılarının belirlenmesi ve davacının bu mirasçılar arasında yer alıp almadığının saptanmasına bağlıdır.” Demek suretiyle ketmi verese hukuki sebebine dayalı davada hak düşürücü sürenin uygulanmayacağını kabul etmiştir.
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2004/8807E, 2005/308 K sayılı, 24.01.2005 tarihli kararında ketmi verese hukuki sebebine dayalı davanın reddi üzerine, mirasçıların gizlendiği veraset ilamının iptali nedeniyle istenen yargılamanın iadesi talebini kabul etmiş, direnme üzerine Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2006/8-721E, 2006/716 K sayılı 15.11.2006 tarihli kararında özetle;

“…Somut olayda; davacılar, mirasçılık sıfatlarının gizlenmiş olması karşısında hasımlı olarak aldıkları ikinci mirasçılık belgesi ile … oğlu …’nin mirasçıları olduklarını kanıtlamış ve belgelendirmişlerdir. Daha önce açılan davada nazara alınan mirasçılık belgesi kesinleşen yeni bir hükümle ortadan kaldırılmıştır. Bu hüküm HUMK.nun 445/3.fıkrasında düzenlenen yargılamanın yenilenmesi sebebidir. Böyle bir hükme dayanılarak yargılamanın yenilenmesi isteğinde bulunulması mümkündür. Mahkemece görülmekte olan davanın açıldığı tarihte yeni tarihli mirasçılık belgesinin elde edilmediği, daha önce açılan ve retle sonuçlanan davada, taşınmazların miras bırakanı annesi …’den kaldığı, bu davada da ortak miras bırakan … oğlu …’den kaldığı yönünden davacıların çelişik iddiada bulundukları, bu nedenle edinme sebepleri farklı olduğu gerekçesiyle dava reddedilmiştir. Yargılamanın yenilenmesi yoluyla ortadan kaldırılması istenen davada davacılar taşınmazın miras bırakanın …’den kaldığını, …’den kalan yerler olmasa bile … oğlu …’nin eşi olması nedeniyle miras payı ve hakkının bulunduğunu ileri sürmüşler, görülmekte olan davanın açıldığı tarihte ikinci mirasçılık belgesinin alınması için dava açmış olmaları karşısında mahkemenin ret gerekçesine katılmak mümkün değildir. Yargılamanın yenilenmesi isteği mesmu görüldüğü takdirde iddia ve savunma çerçevesinde taraf delillerinin toplanarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulmuş olmasında bir isabet görülmemiştir….) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir. “ dedikten sonra Daire kararına uyulması gerekçesiyle direnme kararını bozmuştur.

Yargıtayın bu kararlarından sonra Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Ek Protokol 1. Maddesi ile “Madde 1 Mülkiyetin korunması
Her gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır. Bir kimse, ancak kamu yararı sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve uluslararası hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılabilir. Yukarıdaki hükümler, devletlerin, mülkiyetin kamu yararına uygun olarak kullanılmasını düzenlemek veya vergilerin ya da başka katkıların veya para cezalarının ödenmesini sağlamak için gerekli gördükleri yasaları uygulama konusunda sahip oldukları hakka halel getirmez.” Diyerek mülkiyet hakkının hangi hallerde sınırlanabileceğini belirtmiş,

Anayasa’nın 35. Maddesi ile de “ Herkes mülkiyet ve miras hakkına sahiptir. Bu haklar ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz.” Denilerek yine bu sınırlandırmalar düzenlenmiştir.

Türk Medeni Kanununun 705. Maddesi gereğince, miras, mülkiyetin tescilsiz kazanım hallerinden biridir.

Değerlendirilmesi gereken bir başka husus ise; ketmi verese hukuki sebebinin kadastro öncesi sebep sayılıp sayılmayacağı hususudur. Ketmi verese hukuki sebebinde çoğu zaman miras hakkı ketmedilen mirasçının, mirasçı olduğu kadastro tutanağının kesinleşmesinden çok sonra anlaşılmaktadır. Henüz hakkı kullanma imkanı yokken, hakkın süresinde kullanılmadığı gerekçesiyle şahsın hak arama hürriyeti ve devamında mülkiyet hakkından yoksun bırakılmasını kabul etmek mümkün olmadığı gibi, murisin ölümü ile intikal eden miras payı bakımından kusuru olmayan hak sahibini hakkından mahrum edip, diğer mirasçıyı ketmederek hak sahibi olan davalıyı ödüllendirmenin kabulü de mümkün değildir.

Bunu örneklendirmek gerekirse, kadastro tespiti sırasında veya öncesinde ölen miras bırakanın zilyetliğine dayalı olarak taşınmazın mirasçıları adına tespit görmesi halinde, murisin üç mirasçısından ikisinin reşit, birinin de yedi yaşında olduğunu ve bu küçüğün hakkını koruyacak kimsenin olmaması nedeniyle taşınmazın (taşınmazların) reşit olan mirasçılar adına tespit görmesi halinde, küçük reşit oluncaya kadar on yıllık hak düşürücü süre çoktan geçmiş olacak, tespit sırasında küçük olması dışında hiçbir kusuru bulunmayan mirasçı en kutsal hakkı olan miras ve buna bağlı mülkiyet hakkından mahrum kalacaktır.

Yine, kadastro tespiti sırasında hayatta olmayan mirasbırakanın bir çocuğunun kadastro tespitinin kesinleşmesinden on yıl geçtikten sonra ortaya çıkması, mirasçı olduğunun kesinleşmesi halinde de aynı şeyleri söylemek mümkün olacaktır. Bu ve benzeri örneklerde bir kısım mirasçıların miras haklarının yok sayılması mülkiyet hakkının özüyle bağdaşmayacağı gibi, kamu oyunun adalet duygusunu da incitecektir. Bu nedenle kadastro tutanağına itiraz etmesi mümkün olmayan mirasçılar bakımından, itiraz imkanının (hak düşürücü süre geçmiş bile olsa) doğduğu anın kadastro tespitinden sonra olması nedeniyle itiraz sebebinin kadastro sonrası sebep sayılmasına engel bir durum olmayacaktır.

Bütün bu yasal düzenlemeler ve içtihatlar karşısında somut olaya döndüğümüzde;
Davacılar, muris …’nın mirasçıları olmalarına rağmen, murisleri …’nın yok sayılarak davalıların murisi adına, davaya konu taşınmazların tespit ve tescil edildiğini, bir başka ifadeyle murislerinin miras haklarının ketmedildiğini iddia etmişlerdir.
Bu durumda öncelikle davacıların murisinin kök muris …’nın mirasçısı olup olmadığı belirlenmelidir. Davacılar bu yönde dava açmış olup yargılama aşamasında derdest olduğu, sonucunun beklenmediği dosya kapsamıyla sabittir.
Açıklanan bu nedenlerle, mahkemece öncelikle davacıların, kök muris …’nın mirasçısı olup olmadığına ilişkin dava sonucu beklenerek, mirasçı olmaları halinde, ketmi verese hukuki sebebinin Kadastro Kanununun 12/3. Maddesinin istisnalarından biri olduğu kabul edilmek suretiyle davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, hak düşürücü sürenin geçtiği gerekçesiyle davanın reddinin doğru olmadığı düşüncesiyle sayın çoğunluğun, reddin doğru olduğuna ilişkin görüşüne katılmıyorum.

BAŞKAN …

TC
YARGITAY
1. Hukuk Dairesi
2017/1863 E. , 2020/811 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL

Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil davası sonunda, yerel mahkemece davanın kısmen kabul kısmen reddine ilişkin olarak verilen karar davalılar vekili ve davacılar vekili tarafından yasal süre içerisinde duruşma istekli temyiz edilmiş olmakla, duruşma günü olarak saptanan 21.01.2020 Salı günü için yapılan tebligat üzerine temyiz eden davalılardan asıl … ile diğer temyiz eden davacılar vekili Avukat … Kar geldiler, duruşmaya başlandı, süresinde verildiği ve kayıt olunduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra gelen vekilin ve asilin sözlü açıklamaları dinlendi, duruşmanın bittiği bildirildi, iş karara bırakıldı. Bilahare Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor okundu, düşüncesi alındı. Dosya incelenerek gereği görüşülüp düşünüldü:

-KARAR-

Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı miras payı oranında tapu iptali ve tescil, olmadığı takdirde bedel ve tenkis isteğine ilişkindir.
Davacılar, kök mirasbırakanları İbrahim U.’nun toplam 18 parça taşınmazların bir kısmını kadastro tespitinden önce, bir kısmını ise kadastro tespiti sırasında oğlu …’e devrettiğini, temliki işlemlerin bedelsiz, mirastan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğunu ileri sürerek çekişmeli taşınmazların tapu kaydının miras payları oranında iptali ile adlarına tesciline, olmazsa bedele ve tenkise karar verilmesini istemişlerdir.
Davalı, davanın hak düşürücü süre geçtikten sonra açıldığını, çekişmeli taşınmazların tamamının mirasbırakan İbrahim’e ait olmadığını, bir kısım taşınmazları dava dışı üçüncü kişilerden satın aldığını, diğer taşınmazların kadastro tespiti sırasında davacıların mirasbırakanı annelerinin rızası ile miras payını ödeneyerek satın aldığını belirterek reddini savunmuştur.

Mahkemece, hak düşürücü sürenin geçirildiği gerekçesiyle davanın reddine ilişkin olarak verilen karar Dairece, “… Dosya içeriği ve toplanan delillerden, miras bırakanın kadastro tespitinden sonra öldüğü anlaşılmaktadır. Bu durumda, 3402 Sayılı Yasanın 12/3. maddesinde öngörülen hak düşürücü sürenin somut olayda uygulanamayacağı tartışmasızdır. Hal böyle olunca, işin esasına girilerek gerekli inceleme ve araştırmanın yapılması, tarafların iddia ve savunmalarının değerlendirilmesi, ondan sonra bir karar verilmesi gerekirken, yazılı biçimde hüküm kurulması doğru değildir. ..…” gerekçesiyle bozulmuş, mahkemece bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda, çekişmeli taşınmazların bir kısmı yönünden davanın kabulüne, kalan kısmı yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

Dosya içeriği ve toplanan delillerden; 1924 doğumlu mirasbırakan İbrahim U.’nun 01.06.1994 tarihinde ölümü ile geride mirasçı olarak davacıların annesi kızı …, davalı oğlu … ve dava dışı kızı … ile eşi …’ın kaldıkları, eşi … ile kızı …’nın (davacıların annesi) 1996 yılında öldükleri, kadastro işlemi ile çekişme konusu 43, 54, 157, 159, 173, 531, 540, 665, 717, 919, 989 ve 1086 parsel sayılı taşınmazlar mirasbırakanın zilyetliğinde iken davalı …’e bağışlandığı belirtilerek davalı … adına, diğer çekişme konusu 324, 934, 935, 940, 1085 ve 1216 parsel sayılı taşınmazlar ise davalı …’in zilyetliğinde olduğu belirtilerek davalı … adına tespit ve tescil edildiği anlaşılmaktadır.

Bilindiği ve 01.04.1974 tarih ve 1/2 sayılı İçtihatı Birleştirme Kararında belirtildiği üzere, mirasbırakanın asıl amacı bağış olduğu halde, mirasçısından mal kaçırmak amacı ile tapu sicilinde satış göstermek suretiyle yaptığı temliklerde görünürdeki satış akti muvazaa nedeniyle, gizlenen bağış akti ise şekil noksanlığı yönünden geçersizdir.

Ancak, tapuda kayıtlı olmayan taşınmazlar, taşınır mal niteliğindedir ve zilyetlikten ibaret olan hakkın devri suretiyle yapılan elden bağışlama sözleşmeleri hiçbir biçim koşuluna bağlı değildir. Bu nedenle de gizlenerek yapılan bağışlama niteliğindeki tasarruf geçerlidir. Mirasbırakan tarafından tapusuz taşınmazların zilyetliğinin devri suretiyle gerçekleştirilen geçerli işlemlere karşı 01.04.1974 tarih ve 1/2 sayılı İçtihatı Birleştirme Kararının uygulama yeri yoktur.

Somut olayda; çekişme konusu taşınmazlar tapusuz olup, kadastro tespiti sırasında bir kısmının mirasbırakan tarafından bağış biçiminde davalı …’e temlik edildiği belirtilerek, bir kısmının ise mirasbırakanla hiçbir bağlantısından bahsedilmeksizin zilyetlikten dolayı davalı adına senetsizden tespit görmüş olduğundan 01.04.1974 tarih, 1/2 sayılı İnançları Birleştirme Kararının uygulama yerinin bulunmadığı ve muris muvazaasına ilişkin iddianın dinlenemeyeceği açıktır.

Ne var ki, davacılar 17.07.2012 tarihinde kademeli olarak tenkis isteğinde de bulunduklarına göre, tenkis yönünden araştırma yapılmasında zorunluluk vardır.

Mirasçılık ve mirasın geçişi miras bırakanın ölüm tarihinde yürürlükte olan hükümlere göre belirlenir (4722 s. Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun m. 17) Miras bırakan 1.1.2002 tarihinden önce ölmüşse 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi hükümlerinin, 1.1.2002 tarihinden sonra ölmüşse 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun ilgili hükümleri uygulanır.

Tenkis (indirim) davası, mirasbırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası kazandırmaların (bağış) yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu (inşai) davalardandır. Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul;miras bırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır. Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi ise kazandırma konusu tereke ile kazandırma (temlik ) dışı terekenin tümü ile bilinmesiyle mümkündür. Tereke mirasbırakanın ölüm tarihinde bırakmış olduğu malvarlığı kıymetleri ile iadeye ve tenkise tabi olarak yaptığı kazandırmalardır. Bunlar terekenin aktifini oluşturur. Miras bırakanın borçları, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin 743 sayılı Kanun uygulanacaksa bir aylık 4721 sayılı Kanun uygulanacaksa üç aylık nafakası, terekenin defterinin tutulması, mühürlenmesi, cenaze masrafları gibi giderler de pasifidir. Aktiften belirtilen borçların indirilmesi net terekeyi oluşturur. Tereke bu şekilde tesbit edildikten sonra mirasın açıldığı tarihteki fiyatlara göre değerlendirilmesi yapılarak parasal olarak miktarının tespiti gerekir. (TMK m.565) Miras bırakanın TMK’nin 564. maddesinde belirlenen saklı paya tecavüz edip etmediği bulunan bu rakam üzerinden hesaplanır. Tasarruf oranı aşılmış ise tasarrufun niteliğine göre icap ederse kazandırma işleminde, saklı payları zedeleme kastının bulunup bulunmadığı objektif (nesnel) ve sübjektif (öznel) unsurlar dikkate alınarak belirlenmelidir. Zira tasarruf oranını aşan her kazandırmada saklı payları zedelenen kastının varlığından söz edilemez.

Mutlak olarak tenkise tabi tasarruflarda (ölüme bağlı tasarruflar veya Medeni Kanunun 565. maddesinin 1, 2 ve 3 bentlerinde gösterilenler) veya saklı payın ihlal kastının varlığı kesin olarak anlaşılan diğerlerinde özellikle muayyen mal hakkında tenkis uygulanırken Medeni Kanunun 570. maddesindeki sıralamaya dikkat etmek davalı mahfuz hisseli mirasçılardan ise aynı kanunun 561. maddesinde yer alan mahfuz hisseden fazla olarak alınanla sorumluluk ilkesini gözetmek, dava konusu olup olmadığına bakılmayarak önce ölüme bağlı tasarruflarla davacının saklı payını tamamlamak, sonra sağlar arası tasarrufları dikkate almak gerekir. Bu işlem sırasında dava edilmeyen kişi veya tasarrufların tenkisi gerekeceği sonucu çıkarsa davacının onlardaki hakkını dava etmemesinin davalıyı etkilemeyeceği ve birden çok kişiye yapılan teberru tenkise tabi olursa 563. maddede yer alan, alınanla mütenasip sorumluluk kuralı gözetilmelidir.

Davalıya yapılan tasarrufun tenkisine sıra geldiği takdirde tasarrufun tümünün değeri ile davalıya yapılan fazla teberru arasında kurulan oranda (Sabit Tenkis Oranı) tasarrufa konu malın paylaşılmasının mümkün olup olamayacağı (TMK m.564) araştırılmalıdır. Bu araştırma sonunda tasarrufa konu mal sabit tenkis oranında bölünebilirse bu kısımların bağımsız bölüm halinde taraflar adına tesciline karar verilmelidir.

Tasarrufa konu malın sabit tenkis oranında bölünmezliği ortaya çıktığı takdirde sözü geçen 564. maddedeki tercih hakkı gündeme gelecektir. Böyle bir durum ortaya çıkmadan davalının tercih hakkı doğmadan davalının tercihinin kullanması söz konusu olamaz. Daha önce bir tercihten söz edilmişse sonuç doğurmaz. O zaman davalıdan tercihi sorulmak ve 11.11.1994 günlü 4/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca sür’atle dava konusu olup sabit tenkis oranına göre bölünemeyen malın, karar tarihindeki rayice göre değeri belirlenmeli ve bu değerin sabit tenkis oranıyla çarpımından bulunacak naktin ödetilmesine karar verilmelidir.

Hal böyle olunca, yukarıda değinilen ilkeler gözetilmek suretiyle tenkis isteği bakımından araştırma yapılması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile muris muvazaası yönünden davanın kısmen kabulüne karar verilmesi isabetsizdir.

Taraf vekillerinin açıklanan gerekçeyle yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile, hükmün (6100 sayılı Yasanın geçici 3.maddesi yollaması ile) 1086 sayılı HUMK’un 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, 02.01.2020 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Ücret Tarifesi gereğince temyiz eden taraflardan gelen davacılar vekili için 2.540.00. TL. duruşma vekâlet ücretinin diğer temyiz eden davalılardan alınmasına, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 12/02/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

TC
1. Hukuk Dairesi
2021/943 E. , 2021/3032 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL

Taraflar arasında görülen davada;
Davacılar, mirasbırakan babaları …nin, ilk eşten olma çocuklarından mal kaçırmak amacıyla ve muvazaalı olarak dava konusu 112 parsel sayılı taşınmazda bulunan 4 nolu bağımsız bölümü davalı ikinci eşine 16.12.1998 tarihinde satış yoluyla temlik ettiğini ileri sürerek dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile miras payları oranında adlarına tescilini istemişlerdir.

Davalı, mirasbırakanla evlenmeden önce yurt dışında çalışarak yaptığı birikimlerle aldığı dava dışı taşınmazı mirasbırakana yardımcı olabilmek için sattığını ve parasını mirasbırakana verdiğini, mirasbırakanın davacı oğullarının borçlarını kapatmak için kendisinden ve akrabalarından para aldığını, babasından miras olarak gelen parayı da mirasbırakana verdiğini, tüm bunlara karşılık mirasbırakanın dava konusu taşınmazı kendisine devrettiğini, mirasbırakanın davacı oğulları …’a da taşınmaz verdiğini, davacı oğlu …’e otobüs yazıhanesinin işletmesini devrettiğini, mirasbırakanın başkaca taşınmazları da bulunduğunu belirtip davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, temlikin muvazaalı olduğunun ispatlanamadığı gerekçesiyle davanın reddine dair verilen karar Dairece; “mirasbırakandan kalan tüm taşınmazların değerlerinin belirlenmesi sonrasında, dava konusu taşınmazın mirasbırakanın mal varlığı içerisindeki oranı da gözetilerek değinilen ilkeler çerçevesinde değerlendirme yapılarak sonuca gidilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesinin doğru olmadığına” işaret edilerek bozulmuş, mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda, temlikin makul sınırda kalmadığı ve muvazaalı olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne dair karar bu kez Dairece “…muris muvazaasında en önemli unsur mirasbırakanın diğer mirasçılardan mal kaçırmak amacıyla temliki yapmasıdır. Eldeki davada mirasbırakanın ilk eşinden olma davacı çocuklarıyla arasında herhangi bir ihtilaf ya da onlardan mal kaçırmasını gerektirir bir durum ortaya konulabilmiş değildir. Bir önceki bozma ilamında değinildiği üzere mirasbırakanın geride kalan taşınmaz değerleri saptanmış ve mirasbırakan üzerinde olanların daha değerli olduğu anlaşılmıştır. Toplanan tüm deliller yukardaki ilkelerle birlikte değerlendirildiğinde mirasbırakanın mal kaçırmak amacıyla temliki yaptığı iddiası sübuta ermemiştir. Hâl böyle olunca, davanın reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir…” gerekçesi ile bozulmuş, bozma kararına uyularak yapılan yargılama sonucunda davanın reddine karar verilmiştir.
Karar, davacılar vekili tarafından süresinde temyiz edilmiş olmakla; Tetkik Hakimi …’nun raporu okundu, düşüncesi alındı. Dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü:

-KARAR-

Hükmüne uyulan bozma kararında, gösterildiği şekilde işlem yapılarak karar verilmiştir. Davacıların yerinde bulunmayan temyiz itirazının reddiyle, usul ve yasaya ve bozma kararının gerekçelerine uygun olan hükmün ONANMASINA, harç peşin alındığından başkaca harç alınmasına yer olmadığına, 03/06/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(Muhalif)

-KARŞI OY-

2017/185 Esas, 2020/777 Karar sayılı 01.02.2020 tarihli bozma ilamına yazdığım muhalefet gerekçesiyle kararın bozulması düşüncesinde olduğumdan sayın çoğunluğun görüşüne katılmıyorum.

T.C
YARGITAY
1. Hukuk Dairesi

2019/1906 E. , 2020/4015 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL-TENKİS

Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil, olmadığı taktirde tenkis istekli dava sonunda, ilk derece mahkemesince davanın kabulüne ilişkin olarak verilen kararın istinafı üzerine İstanbul Bölge Adliye Mahkemesince davalının istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin olarak verilen kararın temyizi üzerine Dairece, Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılarak ilk derece mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiş; ilk derece mahkemesince bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda davanın kabulüne ilişkin olarak verilen karar davalı tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, Tetkik Hakimi …’un raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü;

-KARAR-

Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı tapu iptali ve tescil, olmadığı taktirde tenkis isteğine ilişkindir.
Davacı, davalı ile ortak mirasbırakanları Mediha Pancarcı’nın, 1452 ada 156 parsel sayılı taşınmazda bulunan 17 numaralı bağımsız bölümdeki 2/8 payının tamamını 28.12.2006 tarihinde davalıya satış suretiyle temlik ettiğini, işlemin mirasçılardan mal kaçırmak amaçlı ve muvazaalı olduğunu ileri sürerek miras payı oranında tapu iptali ve tescil, olmadığı taktirde tenkis isteğinde bulunmuştur.
Davalı, zamanaşımı ve hak düşürücü sürenin geçtiğini, taşınmazı bedeli karşılığında temlik aldığını, satış bedelinin memur olan annesi tarafından ödendiğini, ayrıca mirasbırakanın paylaştırma amacıyla hareket ettiğini, 1991 yılında davacının ev alması sırasında mirasbırakanın yardım ettiğini, mirasbırakanın zaman zaman davacının borçlarını ödeyip çektiği krediyi davacıya verdiğini, davacının çekişme konusu taşınmazı satışa çıkaracağını söylemesi üzerine bu duruma üzülen annesinin davacının taşınmazdaki payını satın aldığını; aşamalarda, annesiyle birlikte mirasbırakanla yaşayıp ona baktıklarını, mirasbırakanın minnet duygusuyla da hareket ettiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
İlk Derece Mahkemesince, muvazaa iddiasının sabit olduğu gerekçesiyle davanın kabulü ile pay oranında tapu iptali ve tescile karar verilmiş; Bölge Adliye Mahkemesince, davalının istinaf başvurusunun esastan reddine dair verilen karar Dairece, “ … Somut olayda, davalının denkleştirme savunması üzerinde durulmamış, mirasbırakanın gerçek iradesi açıklığa kavuşturulmamıştır. Diğer taraftan, davalı satış bedelinin mirasbırakana ödendiğini de savunmuş olup gerçekten de satış işleminin gerçekleştirildiği 28.12.2006 tarihinden 21 gün sonra 18.01.2007 tarihinde davalının annesi dava dışı Hale Mine tarafından mirasbırakanın banka hesabına taşınmazın satış bedeli adı altında 11.800,00 TL gönderildiği sabittir. Her ne kadar İstinaf Mahkemesi, temlike konu payın satış bedeli ile satış tarihindeki gerçek bedeli arasında aşırı oransızlık olduğunu hükmüne gerekçe yapmış ise de bu husus tek başına muvazaanın kanıtı değildir. Hal böyle olunca, yukarıdaki ilkeler uyarınca soruşturma yapılması, davalının denkleştirme savunmasının araştırılması, gerçekten de mirasbırakanın davacıya taşınmaz, para vs. verip vermediğinin tanıklar yeniden dinlenerek belirlenmesi, mirasbırakanın mal kaçırma amacıyla mı yoksa denkleştirme amacıyla mı hareket ettiğinin duraksamaya yer vermeyecek şekilde açıklığa kavuşturulması ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, noksan soruşturma ile yetinilerek yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir.”gerekçesiyle bozulmuş; ilk derece mahkemesince bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda, mirasbırakanın denkleştirme amacıyla hareket ettiğinden söz edilemeyeceği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Dosya içeriği ve toplanan delillerden, 1934 doğumlu mirasbırakan Mediha Pancarcı’nın 11.11.2014 tarihinde ölümü üzerine davacı oğlu ile kendinden önce ölen oğlu Seçim Osman’dan olma torunu davalının mirasçı kaldıkları, mirasbırakanın eşi Mustafa’nın ise 1995 yılında öldüğü, çekişme konusu 1452 ada 156 parsel sayılı taşınmazda bulunan 17 numaralı bağımsız bölümün 3/6 payı davacı, 3/6 payı davalı, 2/8 payı da mirasbırakan Mediha adlarına kayıtlı iken mirasbırakan Mediha’nın çekişmeli 2/8 payının intifa hakkını üzerinde bırakarak çıplak mülkiyetini 3.500,00 TL bedelle davalı torununa 28.12.2006 tarihinde satış yoluyla temlik ettiği, davacının da dava dışı 3/8 payını 22.12.2006 tarihinde davalının annesi olan dava dışı Hale Mine’ye satış yoluyla temlik ettiği, mirasbırakan tarafından davalıya temlik edilen çekişmeli 2/8 payın temlik tarihindeki değerinin 40.500,00 TL, dava tarihindeki değerinin ise 105.000,00 TL olduğunun keşfen saptandığı, mirasbırakan adına kayıtlı dava dışı 4 parça taşınmazın daha bulunduğu anlaşılmaktadır.
Uygulamada ve öğretide “muris muvazaası” olarak tanımlanan muvazaa, niteliği itibariyle nisbi (nitelikli-vasıflı) muvazaa türüdür. Söz konusu muvazaada miras bırakan gerçekten sözleşme yapmak ve tapulu taşınmazını devretmek istemektedir. Ancak mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak için esas amacını gizleyerek, gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazını, tapuda yaptığı resmi sözleşmede iradesini satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi doğrultusunda açıklamak suretiyle devretmektedir.
Bu durumda yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında ve l.4.1974 tarihli 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere; görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de 4721 s. Türk Medeni Kanunu’ nun (TMK) 706, 6098 s. Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 237 (818 s. Borçlar Kanunu’nun (BK) 213) ve Tapu Kanunun 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.
Hemen belirtmek gerekir ki; bu tür uyuşmazlıkların sağlıklı, adil ve doğru bir çözüme ulaştırılabilmesi, davalıya yapılan temlikin gerçek yönünün diğer bir söyleyişle miras bırakanın asıl irade ve amacının duraksamaya yer bırakmayacak biçimde ortaya çıkarılmasına bağlıdır. Bir iç sorun olan ve gizlenen gerçek irade ve amacın tespiti ve aydınlığa kavuşturulması genellikle zor olduğundan bu yöndeki delillerin eksiksiz toplanılması yanında birlikte ve doğru şekilde değerlendirilmesi de büyük önem taşımaktadır. Bunun içinde ülke ve yörenin gelenek ve görenekleri, toplumsal eğilimleri, olayların olağan akışı, miras bırakanın sözleşmeyi yapmakta haklı ve makul bir nedeninin bulunup bulunmadığı, davalı yanın alış gücünün olup olmadığı, satış bedeli ile sözleşme tarihindeki gerçek değer arasındaki fark, taraflar ile miras bırakan arasındaki kişisel ilişki gibi olgulardan yararlanılmasında zorunluluk vardır.
Öte yandan miras bırakan sağlığında hak dengesini gözeten kabul edilebilir ölçüde ve tüm mirasçıları kapsar biçimde bir paylaştırma yapmışsa mal kaçırmak kastından söz edilmeyeceğinden olayda 1.4.1974 tarih 1/2 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararının uygulanamayacağı da kuşkusuzdur.
Somut olaya gelince; davalı, satış bedelinin memur olan annesi tarafından mirasbırakana ödendiğini savunmuş olup, gerçekten de satış işleminin gerçekleştirildiği 28.12.2006 tarihinden 21 gün sonra 18.01.2007 tarihinde davalının annesi dava dışı Hale Mine tarafından mirasbırakanın banka hesabına taşınmazın satış bedeli adı altında 11.800,00 TL gönderildiği sabittir. Mirasbırakan tarafından davalıya temlik edilen çekişmeli 2/8 payın temlik tarihindeki değeri 40.500,00 TL olarak saptanmış ise de bedeller arasındaki farkın tek başına muvazaanın kanıtı olamayacağı açıktır. Kaldı ki, babasını küçük yaşta kaybeden davalı, annesiyle birlikte mirasbırakan Mediha ve dedesinin yanında yaşamaya devam etmiş olup, mirasbırakan minnet duygusuyla hareket ederek satış bedelini buna göre düşük taktir etmiştir. Her ne kadar mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda, davalı ve annesiyle birlikte yaşayan ve satış tarihinde 71 yaşında olan mirasbırakanın hesabına yatırılan paranın ödeme yerine geçmiş sayılamayacağı, mirasbırakanın aldığı parayı bizzat şahsına harcadığına dair bir delil sunulmadığı gibi hayatının da değişmediği, mirasbırakanın denkleştirme amacıyla hareket etmediği şeklinde soyut gerekçelerle davanın kabulüne karar verilmiş ise de, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı davalarda mirasbırakanın asıl amaç ve iradesinin hiçbir duraksamaya yer bırakmaksızın ortaya çıkarılması önem arz etmekte olup, satış tarihinden sonra yaklaşık sekiz yıl daha yaşayan mirasbırakanın davalı ve annesiyle birlikte yaşamaya devam ettiğinden bahisle davalıdan aldığı satış bedelini şahsına harcamadığı sonucuna varılması hayatın olağan akışına aykırıdır. Mirasbırakan Mediha’nın dava dışı 4 parça taşınmazı daha bulunmakta olup mirastan mal kaçırma amacıyla hareket etse idi bu taşınmazlarını da elden çıkarması gerektiği gibi bilakis mirasbırakanın davacıya maddi yardımda bulunduğu dinlenen davalı tanıklarının beyanlarıyla sabittir. Bütün bu olgular yukarıdaki ilkelerle birlikte değerlendirildiğinde, mirasbırakanın mal kaçırma iradesiyle hareket etmediği, çekişmeli payın davalıya temlikinin muvazaalı olmadığı sonucuna varılmaktadır.
Hal böyle olunca, davanın reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir.
Davalının yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 371/1-a ve 373/4. maddeleri uyarınca ilk derece mahkemesi kararının BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 10.09.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

T.C
YARGITAY
1. Hukuk Dairesi

2019/1944 E. , 2019/2965 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ : … BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ … HUKUK DAİRESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL

Taraflar arasındaki görülen tapu iptali ve tescil davası sonunda, yerel mahkemece davanın kabulüne ilişkin verilen kararın davalı vekili tarafından istinafı üzerine … Bölge Adliye Mahkemesi 1.Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine dair verilen karar davalı vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla, Tetkik Hakimi …’ın raporu okundu, düşüncesi alındı. Dosya incelendi, gereği görüşülüp, düşünüldü.

– KARAR-

Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı tapu iptal-tescil isteğine ilişkindir.
Davacılar, mirasbırakanları …’ın, … parsel sayılı taşınmazdaki (9) nolu bağımsız bölümünü satış göstermek sureti ile davalıya devrettiğini, yapılan işlemin mirastan mal kaçırmak amaçlı ve muvazaalı olduğunu ileri sürerek dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile payları oranında adlarına tescilini istemişlerdir.
Davalı, dava konusu taşınmazı 200.000 TL bedel karşılığında, bedeli murise elden ödemek sureti ile satın aldığını, hiçbir karşılık beklemeden murise bakıp onunla ilgilendiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, temlik işlemlerinin muvazaalı olduğu gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiş, verilen karara karşı istinaf talebinde bulunulması üzerine, … Bölge Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi 20.12.2018 tarihli ilamı ile, ilk derece mahkemesi kararı usul ve yasaya uygun olup, istinaf nedenleri yerinde görülmediğinden 6100 sayılı HMK’nun 353/1.b.1 maddesi uyarınca başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Dosya içeriğinden ve toplanan delillerden, 1947 doğumlu mirasbırakan …’ın 12.05.2016 tarihinde öldüğü, geriye davacı kardeşi Necla, davacı yeğenleri … ve …, davalı yeğeni … ile dava dışı yeğenleri … ve …’in kaldıkları, murisin adına kayıtlı … parsel sayılı taşınmazdaki mesken nitelikli 9 nolu bağımsız bölümünün, intifa hakkını üzerinde bırakarak çıplak mülkiyetini 03.09.2015 tarihinde satış yolu ile davalıya temlik ettiği anlaşılmaktadır.
Bilindiği üzere, uygulamada ve öğretide “muris muvazaası” olarak tanımlanan muvazaa, niteliği itibariyle nisbi (mevsuf-vasıflı) muvazaa türüdür. Söz konusu muvazaada miras bırakan gerçekten sözleşme yapmak ve tapulu taşınmazını devretmek istemektedir. Ancak mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak için esas amacını gizleyerek, gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazını, tapuda yaptığı resmi sözleşmede iradesini satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi doğrultusunda açıklamak suretiyle devretmektedir.
Bu durumda, yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında ve 1.4.1974 tarih 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de Türk Medeni Kanunun 706., Türk Borçlar Kanunun 237. (Borçlar Kanunun 213.) ve Tapu Kanunun 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.
Hemen belirtmek gerekir ki; bu tür uyuşmazlıkların sağlıklı, adil ve doğru bir çözüme ulaştırılabilmesi, davalıya yapılan temlikin gerçek yönünün diğer bir söyleyişle miras bırakanın asıl irade ve amacının duraksamaya yer bırakmayacak biçimde ortaya çıkarılmasına bağlıdır. Bir iç sorun olan ve gizlenen gerçek irade ve amacın tespiti ve aydınlığa kavuşturulması genellikle zor olduğundan bu yöndeki delillerin eksiksiz toplanılması yanında birlikte ve doğru şekilde değerlendirilmesi de büyük önem taşımaktadır. Bunun için de ülke ve yörenin gelenek ve görenekleri, toplumsal eğilimleri, olayların olağan akışı, mirasbırakanın sözleşmeyi yapmakta haklı ve makul bir nedeninin bulunup bulunmadığı, davalı yanın alım gücünün olup olmadığı, satış bedeli ile sözleşme tarihindeki gerçek değer arasındaki fark, taraflar ile miras bırakan arasındaki beşeri ilişki gibi olgulardan yararlanılmasında zorunluluk vardır.
Öte yandan, çekişme konusu taşınmazın satış şeklinde davalıya temlik edildiği görülmektedir. Hemen belirtilmelidir ki, satışa konu edilen bir malın devrinin belirli bir semen karşılığında olacağı kuşkusuzdur. Semenin bir başka ifade ile malın bedelinin ise mutlaka para olması şart olmayıp belirli bir hizmet veya bir emek de olabileceği kabul edilmelidir. Esasen yukarıda da değinildiği üzere muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı olarak açılan davaların hukuki dayanağını teşkil eden 01.04.1974 tarih ve 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında miras bırakanın gerçek iradesinin mirasçıdan mal kaçırma olması halinde uygulanabilirliğinin kabulü gerekir. Bir başka ifade ile murisin iradesi önem taşır.
Ayrıca, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun(HMK) 190. maddesinde, “İspat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir.”; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun(TMK) 6. maddesinde, “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür.” şeklinde yer alan hükümlerle, açılmış bir davada ispat sorumluluğunun kural olarak davacıya yüklendiği tartışmasızdır.
Somut olayda, açıklanan olgular ve tanık anlatımları yukarıda değinilen ilkelerle birlikte değerlendirildiğinde, mirasbırakanın mirasçılarından mal kaçırmasını gerektirir somut bir olgunun ortaya konulamadığı,pankreas kanseri olan murisin bakımı ve tedavisi ile davalının ilgilendiği,bu bakım karşılığında duyulan minnet duygusu nedeni ile dava konusu taşınmazın devredildiği sonucuna varılmaktadır.
Hal böyle olunca, davanın reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile kabul edilmesi doğru değildir.
Davalının temyiz itirazı açıklanan nedenden ötürü yerindedir. Kabulü ile, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun(HMK) 373/1. maddesi uyarınca … Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, … 9. Asliye Hukuk Mahkemesi kararının 6100 sayılı HMK’nın 371. maddesi uyarınca BOZULMASINA, dosyanın kararı veren … 9. Asliye Hukuk Mahkemesine, kararın bir örneğinin … Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesine gönderilmesine, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 15/05/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

T.C
YARGITAY

1. Hukuk Dairesi

2021/387 E. , 2021/6220 K.

“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ : ANTALYA BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 1. HUKUK DAİRESİ

Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil davası sonunda, Yerel Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, davalı vekilinin istinaf etmesi üzerine Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesince, muvazaanın ispat edilemediği gerekçesiyle, 6100 sayılı …nın 353/1-b-2. maddesi uyarınca mahkeme kararının kaldırılmasına ve davanın reddine ilişkin olarak yeniden verilen karar, davacılar vekili tarafından yasal süre içerisinde temyiz edilmiş olmakla dosya incelendi, Tetkik Hakimi … Hakkır’ın raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü;

-KARAR-

Dava, muris muvazaası hukuki nedenine dayalı tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.
Davacılar, mirasbırakan Ayşe’nin 881 ve 986 parsel sayılı taşınmazlarını oğlu davalıya mal kaçırma kastıyla muvazaalı olarak satış suretiyle devrettiğini, davalının alım gücünün ve mirasbırakanın satmaya ihtiyacının olmadığını ileri sürerek, dava konusu taşınmazların tapu kaydının iptali ile miras payı oranında adlarına tescilini istemişlerdir.

Davalı, mirasbırakan annesine hastalığı süresince kendisinin baktığını ve mirasbırakan annelerinin talebiyle taşınmazları satın aldığını belirterek, davanın reddini savunmuştur.

İlk Derece Mahkemesince, muris muvazaası olgusunun ispatlandığı gerekçesiyle, davanın kabulüne karar verilmiş, davalı vekilinin istinaf etmesi üzerine Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesince, tanık beyanlarından dava konusu taşınmazların hastalığı sürece mirasbırakan annesi ile ilgilenen davalı tarafından satın alındığı, muvazaanın ispat edilemediği gerekçesiyle, 6100 sayılı …nın 353/1-b-2. maddesi uyarınca davalının istinaf talebi kabul edilerek, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılıp davanın reddine ilişkin yeniden karar verilmiştir.

Dosya içeriği ve toplanan delillerden; mirasbırakan …’in 02/10/2015 tarihinde öldüğü, geriye mirasçı olarak çocukları olan davacı …, Arife, davalı … ve dava dışı …’yi bıraktığı, mirasbırakan Ayşe’nin çekişme konusu 881 ve 986 parsel sayılı taşınmazlarda bulunan 5/20 hissesini 19.12.2012 tarihinde aynı akitle davalı …’a satış yoluyla temlik ettiği anlaşılmıştır.

Bilindiği üzere; uygulamada ve öğretide “muris muvazaası” olarak tanımlanan muvazaa, niteliği itibariyle nispi (mevsuf-vasıflı) muvazaa türüdür. Söz konusu muvazaada miras bırakan gerçekten sözleşme yapmak ve tapulu taşınmazını devretmek istemektedir. Ancak mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak için esas amacını gizleyerek, gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazını, tapuda yaptığı resmi sözleşmede iradesini satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi doğrultusunda açıklamak suretiyle devretmektedir.

Bu durumda, yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında ve 1.4.1974 tarihli 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 706., Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 237. (Borçlar Kanunu’nun (BK) 213.) ve Tapu Kanunu’nun 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.

Hemen belirtmek gerekir ki; bu tür uyuşmazlıkların sağlıklı, adil ve doğru bir çözüme ulaştırılabilmesi, davalıya yapılan temlikin gerçek yönünün diğer bir söyleyişle miras bırakanın asıl irade ve amacının duraksamaya yer bırakmayacak biçimde ortaya çıkarılmasına bağlıdır. Bir iç sorun olan ve gizlenen gerçek irade ve amacın tespiti ve aydınlığa kavuşturulması genellikle zor olduğundan bu yöndeki delillerin eksiksiz toplanılması yanında birlikte ve doğru şekilde değerlendirilmesi de büyük önem taşımaktadır. Bunun için de ülke ve yörenin gelenek ve görenekleri, toplumsal eğilimleri, olayların olağan akışı, mirasbırakanın sözleşmeyi yapmakta haklı ve makul bir nedeninin bulunup bulunmadığı, davalı yanın alım gücünün olup olmadığı, satış bedeli ile sözleşme tarihindeki gerçek değer arasındaki fark, taraflar ile miras bırakan arasındaki beşeri ilişki gibi olgulardan yararlanılmasında zorunluluk vardır.

Somut olaya gelince; yukarıda açıklanan ilkeler ve özetlenen dosya kapsamından çekişme konusu taşınmazların mirasbırakanın tüm malvarlığını teşkil ettiği, tanık …’in beyanı incelendiğinde yapılan satış işleminden menfaat elde ettiğinin anlaşıldığı, dolayısıyla mirasçı tanık …’in beyanına itibar edilemeyeceği, her ne kadar davalının annesine baktığından bahsedilmiş ise de; davalı eşinin 29.01.2015 tarihinden itibaren bakım ücreti almaya başladığı, olağanüstü bir bakım ve gözetime ihtiyacı olmayan mirasbırakana bakılmasının ahlaki görev kapsamında bulunduğu, mirasbırakanın çekişmeli taşınmazlardaki paylarını mal kaçırma kastıyla muvazaalı olarak devrettiği sonucuna varılmaktadır. .

Hâl böyle olunca, yapılan temliklerin mirasçılardan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğu gözetilerek davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir.

Davacılar vekilinin yerinde görülen temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK’nın 371/1-a maddesi gereğince Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi kararının BOZULMASINA, HMK’nın 373/2. maddesi gereğince dosyanın kararı veren Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesine gönderilmesine, alınan peşin harcın temyiz edenlere iadesine, 01/11/2021 tarihinde kesin olmak üzere oybirliğiyle karar verildi.