İştirak Nafakası

İştirak nafakası (çocuk nafakası), Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 182. maddesi uyarınca, velayet hakkı kendisine verilmeyen eşin, çocuğun bakım ve geçim giderlerine mali gücü oranında katılma yükümlülüğüdür. Bu yükümlülük, anne-baba olmaktan doğan bir sorumluluktur ve TMK’nın 327. maddesiyle de teyit edilmiştir.

Eşlerin Sorumlulukları

TMK’nın 185. maddesine göre, eşler, çocukların bakımı, eğitimi ve gözetimi konusunda birlikte sorumludur. Eşler ayrıca birbirlerine destek olmakla yükümlüdür. Boşanma ve ayrılık durumlarında ise, hakim, anne ve babanın haklarını ve çocukla ilişkilerini düzenler. Velayet hakkı tek bir eşe verildiğinde, diğer eşin de çocuğun bakım giderlerine katkıda bulunması gerekmektedir

İştirak Nafakasının Düzenlenmesi

TMK’nın 182/3 maddesi, velayet hakkı kendisine verilmeyen eşin, çocuğun geçim giderlerine katkısını düzenler. İştirak nafakası, çocuğun bakım, eğitim ve diğer giderlerine mali gücüyle orantılı olarak yapılacak katkıdır. Çocuğun velayeti her iki eşe de verilmemişse, her ikisi de iştirak nafakası ödemekle yükümlüdür.

Evlilik Dışı Doğan Çocuklar

TMK’nın 329. maddesine göre evlilik dışında doğan çocuklar için de iştirak nafakasının talep edilmesi mümkündür. 

İştirak Nafakasının Amacı

İştirak nafakası, özellikle boşanma sonrası ortaya çıkan durumda çocukların korunmasını ve giderlerinin karşılanmasını amacıyla yasada düzenlenmiştir. Anne ve babanın birlikte yaşamaması ve velayetin tek bir tarafta bulunması gibi durumlarda, çocuk iştirak nafakasından mahrum bırakılamaz.

Boşanma ve Ayrılık

TMK madde 182 uyarınca, boşanma ve ayrılık durumlarında hakim, çocuğun menfaatlerini gözeterek velayet hakkını bir eşe verir ve diğer eşin çocukla ilişkisini düzenler. Hakim, velayet hakkı kendisine verilmeyen eş için iştirak nafakasına da karar verebilir.

İştirak Nafakasının Özellikleri

Mali Güç Oranında Katkı

İştirak nafakası, velayet hakkı kendisine verilmeyen eşin, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine mali gücü oranında katkıda bulunmasını sağlar. Bu katkı, çocuğun ihtiyaçları ve ebeveynin mali durumu göz önünde bulundurularak belirlenir.

Çocuğun Menfaatlerinin Önceliği

İştirak nafakası kararlarında temel ilke, çocuğun menfaatlerinin korunmasıdır. Hakim, çocuğun sağlığı, eğitimi ve genel refahı gibi faktörleri dikkate alarak nafaka miktarını belirler.

Değişen Koşullara Göre Ayarlanabilirlik

İştirak nafakası miktarı, ebeveynlerin mali durumlarındaki değişiklikler veya çocuğun ihtiyaçlarındaki değişimler gibi faktörlere bağlı olarak zaman içinde revize edilebilir.

İştirak Nafakasının Sonlandırılması

Çocuğun Reşit Olması:

  • Çocuk reşit olduğunda, yani 18 yaşına ulaştığında, iştirak nafakası yükümlülüğü genellikle sona erer. Ancak, özel durumlar (örneğin, çocuğun eğitimi devam ediyorsa) nedeniyle nafaka yükümlülüğünün devam etmesi kararlaştırılabilir.
  • Özel Durumlar:
    • Çocuğun evlenmesi, kendi geçimini sağlayacak düzeyde gelir elde etmesi veya velayetin değişmesi gibi durumlar, iştirak nafakasının sonlandırılmasına neden olabilir.

Çocuk için Nafaka Hesaplaması

İştirak nafakasının miktarı, TMK madde 330 uyarınca belirlenir. Buna göre, nafaka miktarının tespitinde çocuğun yaş ve ihtiyaçları, anne-babanın mali durumu ve çocuğun gelirleri göz önünde bulundurulur.

Çocuğun Giderleri

  • Yiyecek Giderleri: Çocuğun sağlıklı gelişimi için yiyecek ihtiyaçlarının karşılanması esastır. Bu nedenle yiyecek giderleri, iştirak nafakasının kapsamında değerlendirilir.
  • Giyecek Giderleri: Çocuğun giyecek ihtiyaçları, iştirak nafakası miktarının belirlenmesinde dikkate alınır.
  • Barınma Giderleri: Çocuğun uygun yaşam koşullarına sahip olması gerektiğinden, barınma giderleri önemlidir.
  • Sağlık Giderleri: Çocuğun sağlık durumu, iştirak nafakası miktarının belirlenmesinde önemli bir faktördür.
  • Dinlenme Giderleri: Çocuğun dinlenme ve sosyal aktivitelere katılımı için gereken giderler, iştirak nafakasında dikkate alınır.
  • Eğitim ve Öğretim Giderleri: Çocuğun eğitim giderleri, iştirak nafakası miktarının belirlenmesinde önemli bir unsurdur.
  • Harçlık Giderleri: Çocuğun günlük ihtiyaçları için gereken harçlık, iştirak nafakasının hesaplanmasında göz önünde bulundurulur.
  • Ulaşım Giderleri: Çocuğun ulaşım ihtiyaçları, iştirak nafakası miktarının belirlenmesinde dikkate alınır.

Çocuğun Gelirleri

Çocuğun gelirleri, iştirak nafakasının miktarının belirlenmesinde göz önünde bulundurulur. Çocuğun geliri, nafaka miktarının azaltılmasına sebep olabilir, ancak anne veya babanın nafaka yükümlülüğünü tamamen ortadan kaldırmaz.

Anne ve Babanın Ekonomik ve Sosyal Durumu

İştirak nafakasının miktarı belirlenirken, anne ve babanın ekonomik ve sosyal durumu incelenir. Hakim, tarafların mali durumunu değerlendirirken çeşitli kaynaklardan bilgi toplayabilir.

Hakimin Takdir Yetkisi

Hakim, iştirak nafakasını hakkaniyete uygun ve serbestçe belirler. Hakim, çocuğun yaş, cinsiyet, eğitim durumu ve sağlık durumu gibi faktörleri dikkate alarak nafaka miktarını belirler.

Tarafların Anlaşması

Taraflar, iştirak nafakasının miktarı konusunda anlaşabilirler. Ancak, anlaşmanın hukuki bir sonuç doğurabilmesi için hakim tarafından onaylanması gerekir. Hakim, tarafların anlaşmasını değerlendirirken çocuğun yararını gözetir. Anlaşma, iştirak nafakasının miktarını, artış oranını, süresini ve para cinsini kapsayabilir.