İŞTEN ÇIKARILAN İŞÇİNİN TEMEL HAKLARI
İş hayatında karşılaşılabilecek en zorlu deneyimlerden biri olan işten çıkarılma sürecinde, yasal haklarınızı bilmek hayati önem taşır. Bu bilgi, maddi kayıplarınızı en aza indirmenizi sağlarken geleceğinizi de güvence altına almanıza yardımcı olur. Ne yazık ki Türkiye’de her yıl işini kaybeden binlerce çalışan, sahip oldukları yasal hakların farkında olmadıkları için önemli kayıplar yaşamaktadır.
2025 yılı güncel mevzuatına göre hazırladığımız bu kapsamlı rehberde, işten çıkarılan işçilerin sahip olduğu 20 temel hakkı ayrıntılı olarak inceledik. Aşağıda, işten çıkarılan her işçinin bilmesi gereken tüm yasal hakları, güncel tutarlar ve yasal dayanaklarıyla sizler için derledik.
1. Kıdem Tazminatı: İş Yerinde Geçirdiğiniz Sürenin Karşılığı
- Ne Kadar Alırsınız? Aynı işverende en az 1 yıl çalışmışsanız, her tam yıl için 30 günlük brüt ücretiniz tutarında kıdem tazminatı alırsınız.
- Kimler Alamaz? 1 yıldan az çalışanlar kıdem tazminatına hak kazanamaz.
- Ek Haklar: 10 yılı aşan çalışma süreniz varsa, her yıl için 3.5 günlük brüt ücret tutarında ek tazminat alırsınız.
- Tavan Sınırı: Kıdem tazminatında, devletçe belirlenen tavan sınırı uygulanır (2025 ilk yarısı için 46.655,43 TL).
2. İhbar Tazminatı: Bildirim Süresinin Bedeli
- Ne Zaman Alırsınız? İşveren, iş sözleşmesini feshetmeden önce yasal bildirim süresine uymazsa, ihbar tazminatı talep edebilirsiniz.
- Bildirim Süreleri:
- 0-6 ay çalışma: 2 hafta
- 6 ay-1.5 yıl çalışma: 4 hafta
- 5-3 yıl çalışma: 6 hafta
- 3+ yıl çalışma: 8 hafta
3. Ödenmemiş Ücret Alacağı: Hakkınız Olan Maaşınız
- Çalıştığınız döneme ait ödenmemiş maaşlarınız varsa, bunları eksiksiz talep etme hakkınız vardır.
- Zamanaşımı: Ücret alacakları için zamanaşımı süresi 5 yıldır.
4. Fazla Mesai Ücreti: Ek Çalışmanızın Karşılığı
- Normal çalışma saatlerinin üzerinde (haftalık 45 saat) yaptığınız her saat için %50 zamlı ücret talep edebilirsiniz.
- Gece Çalışması: 20:00-06:00 saatleri arasında yapılan fazla mesailer için ek haklar söz konusu olabilir.
5. Yıllık İzin Ücreti: Kullanılmayan İzinlerinizin Bedeli
- İş akdiniz sona erdiğinde, kullanmadığınız tüm yıllık izin günlerinizin ücretini talep edebilirsiniz.
- İzin Süreleri:
- 1-5 yıl çalışma: 14 iş günü
- 5-15 yıl çalışma: 20 iş günü
- 15+ yıl çalışma: 26 iş günü
6. Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UBGT) Ücreti
- Resmi tatillerde çalıştıysanız, bu günler için %100 zamlı ücret talep etme hakkınız vardır.
- 2025 Resmi Tatil Günleri: 1 Ocak, 23 Nisan, 1 Mayıs, 19 Mayıs, 15 Temmuz, 30 Ağustos, 29 Ekim ve dini bayramlar.
7. Vergi Dilimi Düzenlemesi Kapsamındaki Haklar
- 2022 yılı itibarıyla AGİ uygulaması kaldırılmış, yerine vergi dilimi düzenlemesi getirilmiştir. 2025 yılında da asgari ücretliler için vergi dilimi uygulamaları devam etmektedir.
- Asgari ücret (2025 için brüt 26.005,50 TL, net 22.104,67 TL) üzerinden hesaplanan vergi avantajlarından yararlanma hakkınız bulunmaktadır.
8. Hafta Tatili Ücreti: Dinlenme Hakkınızın Bedeli
- Hafta tatilinde çalıştıysanız, bu günler için %100 zamlı ücret almalısınız.
- Yasal Dayanak: 4857 sayılı İş Kanunu’nun 46. maddesi uyarınca, haftalık çalışma süresini tamamlayan işçiye kesintisiz 24 saat dinlenme (hafta tatili) verilmesi zorunludur.
9. İşe İade Davası Açma Hakkı: Geri Dönüş Yolu
- Kimler Başvurabilir? İş güvencesi kapsamındaysanız (belirsiz süreli sözleşme, en az 6 ay çalışma, işyerinde 30+ çalışan varsa), haksız fesih durumunda işe iade davası açabilirsiniz.
- Süre Sınırı: Fesih bildiriminden itibaren en geç 1 ay içinde arabulucuya başvurmalısınız.
10. Kötü Niyet Tazminatı: Haksız Muamelenin Bedeli
- İşveren kötü niyetle iş sözleşmenizi feshettiyse, kötü niyet tazminatı talep edebilirsiniz.
- Miktar: Genellikle ihbar süresinin 3 katı tutarında hesaplanır.
11. Ayrımcılık Tazminatı: Eşit Muamele Hakkınız
- Cinsiyet, ırk, din gibi nedenlerle ayrımcılığa uğrayarak işten çıkarıldıysanız, ayrımcılık tazminatı talep edebilirsiniz.
- Yasal Dayanak: 4857 sayılı İş Kanunu’nun 5. maddesi uyarınca, eşit davranma ilkesine aykırı davranışlarda işçi, 4 aya kadar ücreti tutarında tazminat talep edebilir.
12. Sendikal Tazminat: Örgütlenme Özgürlüğünüzün Güvencesi
- Sendikal faaliyetleriniz nedeniyle işten çıkarıldıysanız, sendikal tazminat talep edebilirsiniz.
- Miktar: En az 1 yıllık ücretiniz tutarında olabilir (6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu 25).
13. Manevi Tazminat: Kişilik Haklarınızın Korunması
- İşverenin davranışları kişilik haklarınızı ihlal ettiyse, manevi tazminat talep edebilirsiniz.
- Yasal Dayanak: Türk Borçlar Kanunu m.58 uyarınca, kişilik hakları zedelenen kişi manevi tazminat talep edebilir.
14. Hizmet Tespit Davası Açma Hakkı: Sigorta Güvenceniz
- Sigorta primleriniz eksik yatırıldıysa veya hiç sigortanız yapılmadıysa, hizmet tespit davası açabilirsiniz.
- Zamanaşımı: İş ilişkisinin sona ermesinden itibaren 5 yıl içinde dava açılmalıdır.
15. İş Kazası Tazminatı: Güvenli Çalışma Hakkınız
- İş kazası sonucu yaralandıysanız veya vefat ettiyseniz, siz veya mirasçılarınız iş kazası tazminatı talep edebilir.
- Zamanaşımı: İş kazası tarihinden itibaren 10 yıl içinde dava açılmalıdır.
16. Çalışma Belgesi Alma Hakkı: Referans Güvenceniz
- İşten ayrıldığınızda, işvereninizden çalışma süreniz ve yaptığınız iş hakkında bilgi içeren bir çalışma belgesi talep edebilirsiniz.
- Yasal Dayanak: 4857 sayılı İş Kanunu m.28 uyarınca, işveren çalışma belgesi vermekle yükümlüdür.
17. İşsizlik Maaşı Alma Hakkı: Geçiş Dönemi Desteği
- Kendi isteğiniz ve kusurlarınız dışında işsiz kaldıysanız ve son 3 yıl içinde en az 600 gün prim ödenmişse, işsizlik ödeneği alabilirsiniz.
- Miktar: 2025 yılı için en düşük işsizlik maaşı 10.332,43 TL, en yüksek işsizlik maaşı ise 20.644,86 TL olarak belirlenmiştir.
- Süre: Prim ödeme gün sayınıza göre 180 ile 300 gün arasında değişir.
18. Arabuluculuk Başvurusu Yapma Hakkı: Uzlaşma Yolu
- 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca, iş davalarında arabuluculuk dava şartıdır.
- Süreç: Adliye arabuluculuk bürosuna başvuru yapılır, atanan arabulucu tarafları toplantıya davet eder.
19. Haksız Fesih Tazminatı: Hukuksuz İşlemin Bedeli
- Haksız fesih durumunda, işe iade davası sonucunda işe başlatılmamanız halinde, 4-8 aylık ücretiniz tutarında tazminat ve boşta geçen süre için en fazla 4 aylık ücretiniz tutarında ödeme talep edebilirsiniz.
20. Taşeron İşçilerin Hakları: Eşit Muamele İlkesi
- Taşeron işçiyseniz, kadrolu işçilerle aynı haklara sahipsiniz ve benzer taleplerde bulunabilirsiniz.
- Kadro Hakkı: 696 sayılı KHK ile 2018’den sonra birçok taşeron işçi kadroya geçirilmiştir.